Fizika-matematika fakulteti

Dars boshqichlari

1. Tashkiliy qism: -2 min.

2. O`'tilgan mavzuni takrorlash -10 min.

3. Yangi mavzu bayoni -18 min.

4. Yangi mavzuni mustahkamlash -10 min.

5. O quvchilar bilimini baholash -3 min.

6. Uyga vazifa - 2 min.

Darsning borishi

1.Tashkiliy qisim: Sinf va o’quv qurollarini ko’zdan kechirish, o’quvchilar bilan salomlashish, yo’qlama qilish, uy vazifasini tekshirish.

2. O tilgan mavzuni takrorlash: o’tilgan mavzuni takrorlashda FSMU metodidan foydalanildi.

3.Yangi mavzu bayoni:

Yangi mavzuni tushuntirishda ixtiyoriy 2 ta o’quvchini doskaga chiqarib, rasmdagidek holatni ko’rsatib berishlari so’raladi. Bu o’yin vositasida darsni tushuntirish hisoblanib, o’quvchilarni mavzuni oson tushunishga va uzoq vaqt esda saqlab qolishlariga yordam beradi

Tabiatda hech qachon bir jismning ikkinchi jismga ta’siri bir tomonlama bo’lmaydi. Bir jism ikkinchi jismga ta’sir etsa, ikkinchi jism ham birinchi jismga ta’sir ko’rsatadi. Rasmda tasvirlangan aravachalarning massalari o’zaro teng, ya’ni m₁=m₂. Birinch aravachadagi egilgan plastinka ipi qo’ydirib yuborilsa, ikkala aravacha ikki tamonga bir xil tezlanish (a₁₌a₂) bilan harakat qila boshlaydi. Bu demakki, ikkala aravachaga bir xil kattalikda, lekin qarama-qarshi yo’nalgan F₁ va F₂ kuchlar ta’si etadi. Shuning uchun aravachalarga ta’sir etayotgan kuchlarning vector ko’rinishdagi munosabati qo’ydagicha bo’ladi.

Bunda minus ishora F₂ kuch F₁ kuchga qarama-qarshi yo’nalganligani ko’rsatadi.

O’zaro ta’sirlashuvchi ikki jism bir-biriga miqdor jihatdan teng va bir to’g’ri chiziq bo’yicha qarama-qarshi tamonlarga yo’nalgan kuchlar bilan ta’sirlashadi.

Bu qonun Nyutonning uchunchi qonuni deb ataladi.

O’zaro ta’sirlashuvchi ikki kuchdan biri ta’sir kuchi, ikkinchisi esa aks ta’sir kuchi deyladi. Nyutonning uchunchi qonuni esa aks ta’sir qonuni deb ham yurutiladi.

Aks ta’sir qonuning namoyon bo’lishiga ko’p misollar keltirish mumkin. Masalan, rolik ustida arqon bilan bir-birini tortayotgan ikki boladan biri ikkinchisini qanday kuch bilan tortsa, o’zi ham ikkinchi bolaga shuncha aks ta’sir kuchi bilan tortadi.