Fizika maruzA 712 21 guruh

Qutblanganlik . Dielektrik tashqimaydonga kiritilganda qutblanadi, ya’ni noldan farqli  diðo momentigaEga bulib qoladi dielektrikning diðol momenti undagi molekulalar diðolmomentlarining geometrik yig‘indisiga  teng bo‘lar ekan.Dielektrikning ko‘p yoki kam qutblanganligini baholash uchunqutblanganlik  deyiluvchi  vektor  kattalikdan  foydalaniladi.Qutblanganlik deb dielektrikning birlik hajmiga to‘g‘ri keluvchi diðolmomenti bilan aniqlanadigan kattalikka aytiladi.Qutblanganlik P doimo dielektrik turgan tashqi elektr maydoni buylab yunalgan buladi.

3 . Elektr maydonda dielektriklar . Agar elektr maydoniga dielektrik kiritilsa, shu maydonda hamda dielektrikda ko’p o’zgarishlar kuzatiladi. Bu o’zgarishlar sababini tushunish uchun atom va molekulalarning tarkibida (+) zaryadlangan yadrolar va (-) zaryadlangan elektronlar borligini hisobga olish kerak. Elektronlar atom yoki molekulalar chegaralarida katta tezlik bilan harakat qilib, yadroga nisbatan o’z holatlarini o’zgartirib turadi.

4 . Gaussning dielektrikdagi elektrostatik maydon teoremasi
ya'ni, o'zboshimchalik bilan yopiq sirt orqali dielektrikdagi elektrostatik maydonning siljish vektorining oqimi, bu sirt ichida o'ralgan algebraik yig'indiga teng. ozod elektr zaryadlari. Bu shaklda Gauss teoremasi bir hil, izotrop, bir jinsli bo'lmagan va anizotrop muhitlar uchun elektrostatik maydon uchun amal qiladi.

5 . Elektrostatik maydondagi o’tkazgichlar . Elеktrostatik maydonda o’tkazgich-agar mеtal sharchani bir jinsli elеktr maydoniga joylashtirilsa, maydon ta'sirida erkin elеktronlar chapga qarab harakatlanib sharning chap yuzasi manfiy, o`ng yuzasi musbat zaryadlanib qoladi. Bu xodisa elеktrostatik induktsiya dеb ataladi. Zaryadlarning harakati tufayli hosil bo`lgan ichki maydon tashqi maydonga qarama qarshi yo`nalgan bo`ladi. Ҳarakat esa ichki maydon tashqi maydonga tеnglashguncha davom etadi. Natijada tashqi elеktr maydonga kiritilgan o`tkazgich ichida elеktr maydoni bo`lmaydi. Bundan tashqari o`tkazgich yuzasidagi nuqtalarda potеntsial bir xil bo`ladi va kuch chiziqlari yuzaga pеrpеndikulyar bo`ladi.Bundan tashqari elektr maydon ichi bo`sh sharda ham nol bo`ladi. Bu hodisaga elеktrostatik himoya asoslangan.Agar bir priborni tashqi maydondan himoya qilish kеrak bo`lsa, uni mеtal sеtka ichiga qo`yiladi.Agar o`tkazgichga qo`shimcha zaryadlar bеrilsa, ular o`tkazgichda bir-biridan itarilib, uning yuzasida taqsimlanadilar va yuza ma'lum potеntsialga ega bo`lib qoladi. Agar zaryad yana bеrilsa potеntsial ham oshadi. Agar zaryad dq ga oshsa potеntsial ham d ga oshadi va o`tkazgichning elеktr sig`imi dеb ataladi. Sig`im o`tkazgichning o`lchami va shakliga bog`liq.

6 . Elektr sigʻimi . Elektr sig’imi - oʻtkazgichning elektr zaryad toʻplash xususiyatini ifodalovchi elektr kattalik. Miqdor jihatidan yakkalangan oʻtkazgichning potensialini bir birlikka oʻzgartirish uchun zarur zaryad miqdoriga teng . Amalda kondensatorlarni parallel, ketma-ket yoki aralash ulash yoʻli bilan zarur Elektr sigʻimi olinadi.Yakkalangan o'tkazgichning elektr sig'imi - o'tkazgichdagi zaryadning maydon potensialiga nisbatiga teng. Kondensator sig'imi, zaryadning ya'ni q ning kuchlanish(U)ga nisbatiga teng.

7 . Zaryadlangan kondansatörün energiyasi .  Kondensatorni zaryad qilish uchun siz musbat va manfiy zaryadlarni ajratish ishlarini bajarishingiz kerak. Energiyani tejash qonuniga ko'ra, bu ish kondensatorning energiyasiga teng. Zaryadlangan kondensatorning energiya borligini, uni bir necha volt kuchlanish uchun mo'ljallangan, akkor chiroqni o'z ichiga olgan kontaktlarning zanglashiga olib borish orqali tekshirish mumkin.  Kondensator zaryadsizlanganida, chiroq yonadi. Kondensatorning energiyasi issiqlik va yorug'lik energiyasiga aylanadi.

8 . Xulosa . Men shu mustaqil ishdan elektromagnitizmga oid kuplab ma’lumotlarni uzmga bilib oldim.

9 . Foydalanilgan adabiyotlar :

1 . Q.P.Abduraxmonov , V.S.Xamidov , Internet sahifalari.