Fizika fanidan

ELEKTR MAYDONDA ZARYADNI KO`CHIRISHDA

BAJARILGAN ISH
Har qanday elektr maydonga q₀ zaryad kiritilsa, elektr kuchi tasirida zaryjad siljib ish bajariladi. Misol tariqasida nuqtaviy zaryad hosil qilgan maydondagi q₀ nuqtaviy zaryad 1 nuqtadan 2 nuqtaga ihtiyoriy shakldagi yo`l bo`ylab siljigandagi bajarilgan ishni qarab chiqaylik. 1 va 2 nuqtalar orasidagi

yo`lni kichik elementar bo`lakchalarga

ajratamiz. Bu elementar masofada bajarilgan ish

q₀ quyidagiga teng:
(2)

bunda F-maydonga kiritilgan q₀ zaryadga tasir

q r₁ 2 qiluvchi kuch bo`lib, u quyidagiga teng edi:
(3)

elementar masofaning F kuch yo`nalishiga proeksiyasi bo`lib, u ga teng. Natijada ifodani quyidagi ko`rinishda yozish mumkin:
(4)

Bundan q₀ zaryadni elektr maydonidagi 1 nuqtadan 2 nuqtaga ko`chirishdagi bajarilgan A<sub>12</sub> ish esa elementar bajarilgan ishlarning yigindisiga teng bo`lib, u oliy matematika yordamida chiqariladi. Shuning uchun biz A₁₂ -ishni ifodalovchi formulani keltirib chiqarmasdan tayyor holda yozamiz:

(5)
Bu ifodadan ko`rinadiki, elektr maydonda zaryadni ko`chirishda bajarilgan ish yo`lning shakliga bogliq bo`lmasdan zaryadning boshlangich va ohirgi holatiga bogliqdir.

Kuchining bajargan ishi yo`lning shakliga bogliq bo`lmagan maydonga potensial maydon deyiladi.

Binobarin, elektr zaryadlari hosil qilgan elektr maydon potensial maydondir.