Fizik kimyo fanidan mavzu: Kulonometrik titrlashning amaliyotda qo’llanilishi Farg’ona-2021 Mundarija Kirish

Kurs ishining obyekti Analitik kimyoda fizik-kimyoviy usullarni asosan uch gruppaga ajratish mumkin. Ular optik, elektrokimyoviy va xromotografik analiz usullaridir. Qishloq xo’jaligiga taaluqli izlanishlarda optik analizlardan biri kalorimetrik analiz keng qo’llaniladi. Turli ob‘ektlar tarkibidagi mikroelementlar miqdori ana shu usul yordamida aniqlanadi.
Kurs ishining hajmi. Kurs ishi an’anaga ko’ra kirish, I bob adabiyotlar sharhi, II bob tajriba qismi, III bob olingan natijalar tahlili, xulosa va foydalanilgan adabiyotlar qismidan iborati bo’lib, Times New Roman bosma taboqda, 14 o’lcham va 1,5 intervallarda yozilgan. Kurs ishining hajmi 25 sahifadan tashkil topgan. 11 ta adabiyotlar ro’yxatidan tashkil topgan.

I BOB. ADABIYOTLAR SHARHI

1. 
   Kulonometrik analiz haqida umumiy ma’lumot
   

Kulonometriya (aksariyat elektrokimyoviy usullar kabi) havoda, suvda va tuproqda uchuvchan organik birikmalami aniqlashda deyarli foydalanmaydi, ammo ko'pincha qator metallar, anorganik birikmalar va anorganik gazlarni aniqlashda qoMlaniladi. Kulonometrik tahlil M. Faradey nomi bilan bog'lanadi, am m o u amalda ilk m arta 1938- yildagina oziq-ovqat mahsulotlarida og‘ir metallarni aniqlashda ishlatilgan.
Kulonometriya usuli ishchi zona atmosferasi va havosida sanoat chiqindilarida, avtomobil gazlarida bir qator muhim ifloslovchilar (galogenlar, ozon, oltingugurt va uglerod oksidlari, oltingugurt vodorodi va h.k)ni tez aniqlash im konini beruvchi turli xil gazoanalizatorlarda ayniqsa muvaffaqiyatli foydalaniladi.
Gazlarning kulonometrik tahlili tekshirilayotgan modda kirishadigan elektrod reaksiyasining tokini o ‘lchashga asoslangan. Bu modda depolyarizator bo‘lib, elektr yacheykaga tekshirilayotgan gaz bilan birga to ‘xtovsiz uzatiladi. Elektrodda kechayotgan reaksiyaning xususiyatiga ko‘ra kulonometrik usuldan qaytaruvchilar va oksidlovchilami aniqlashda foydalanish mumkin [1].
Boshqa elektrokimyoviy usullardan farqli o‘laroq (polyarografiya, konduktometriya, potensiometriya va h.k) kulonometrik tahlilda tok elektrolitik yacheykaga berilayotgan elektrokimyoviy faol moddaning miqdori bilan o ‘lchanadi va odatiy sharoitda boshqa usullar bilan o‘lchashlar olib borilganda uning natijasiga ta’sir qiladigan omillarga bog'liq bo‘lmaydi. Bu omillar: harorat, elektrodlar yuzasi holati, aralashish jadalligi va boshqalar.
Hozirgi paytda Rossiya, AQSH, Germ aniya, Yaponiya va boshqa mamlakatlarda sanoat miqyosida atmosferada, texnologik gazlarda, sanoat korxonalari chiqindilarida va ishchi zona havosida oltingugurt vodorodi, oltingugurt dioksidi, xlor, ozon, uglerod oksidlari, vodorod xlorid va boshqa gazlarning miqdorini nazorat qilish uchun 100 xildan ortiq gazoanalizatorlar ishlab chiqarilgan [2,3].
Masalan, «Atmosfera» (Moskvadagi ilmiy ishlab chiqarish birlashmasi) gazoanalizatorlarining sxemasi bazaviy bo'lib, uning asosida turli gazlarni aniqlash uchun asboblarning butun bir turkumi ishlab chiqilgan. Chunonchi, «Atmosfera-1М» — oltingugurt dioksidi va 5 — I.X. Ayubova va boshq. oltingugurt vodorodini, «Atmosfera — 11 М» esa ozon va xlorni aniqlaydi. Bu gazonalizatorlar kichik hajmli, ko‘tarib yurishga qulay (taxm. 10 kg) uskuna bo‘lib, statsionar sharoitda laboratoriyada, dalada yoki ko‘chma laboratoriyalarning jihozlar jamlamasi tarkibida foydalanilishi mumkin. Ular uzluksiz ta ’sir uskunalari bo‘lib, signalizatsiya tizimi bilan jihozlangan, shuning uchun ularni avariya vaziyatlarida qo‘llash ham mumkin.
Statsionar kulonometrik gazoanalizatorlar «Palladiy-М» va «Palladiy-2M» atmosfera havosida uglerod oksidi miqdorini o'lchash va avtomatik nazorat qilishga moMjallangan va statsionar sharoitda hamda ko'chma laboratoriyalarda ishlatiladi (massasi 17 kg).«Palladiy-MP-1» ning afzalligi uning kichik massasi (300 grammgacha) va uglerod oksidlarini o ‘lchashda keng diapazonli ekanligida (0—200 mg/m3). Bu avtomatik uskuna yorug‘lik va ovoz signalizatsiyasiga ega bo‘lib, ish xonasida CO ning hayot uchun xavfli darajasidan ogohlantiradi. DAN (GAT) gazoanalizatorlarining ta ’siri kulonometriya prinsipiga asoslanadi va avtomobil dvigatellarining ishlatilgan gazlaridagi CO va CO₂ ni ekspress aniqlash imkonini beradi [4,5].

2.