Fizik kattaliklar

Javoblar

1. 
   Fizika qonunlari u yoki bu hodisalarning miqdori xarakteristikalari orasidagi munosabatlar tarzida ifodalanadi. Bu miqdoriy fizik kattaliklar deb ataladi.
   

Moddiy nuqta deb, tekshirilayotgan masofaga nisbatan o‘lchamlari juda

kichik va shakli nazarga olinmasa ham bo‘laveradigan jismlarga aytiladi.

2. Tinch holatdagi jismning og‘irlik kuchi ta'sirida havosiz joyda yerga

tushishiga aytiladi. Erkin tushish yerning geografik kengligiga bog‘liq bo‘ladi. Agar biror jismga boshqa jismlar yoki tashqi kuch ta'sir etmasa, u o‘zining nisbiy tinch va to‘g‘ri chiziqli tekis harakat holatini saqlaydi.Kuch ta'sirida jismning olgan tezlanishi kuchga to‘g‘ri proporsional bo‘lib, massasiga teskari proporsionaldir, ya'ni

m=F/a

Jismning og‘irlik kuchi jism massasi bilan erkin tushish tezlanishining ko‘paytmasiga teng; ya'ni F=mg

3. Jism massasining tezligiga ko’paytmasi jismning impulse deyiladi: P=mv

Yopiq sistemani tashkil etgan jismlar jismlar impulslarining vector yig’indisi bu sistemadagi jismlarning bir biri bilan bo’ladigan har qanday o’zaro tasirda o’garmaydi.

4. Jismlarning kinetik energiyasi deb, uning mexanik harakat energiyasiga

aytiladi, ya'ni; W kin=mv2/2, Potensial energiya deb, o‘zaro ta'sir qilayotgan jismlar yoki jism qismlarining bir-biriga nisbatan paydo bo‘lgan va ular bir holatdan ikkinchi holatga o‘tganda bajarilishi mumkin bo‘lgan ish bilan o‘lchanadigan fizik kattalikka aytiladi, ya'ni; W pat=mgh

5.10m/s tezlik bilan 30 gradus burchak ostida otilgan jism kutarilish vaqtini toping? T=v0*sinα/g=10*sin30/10=0.5s

6. Tebranma harakat yoki tebranish deb, davriy ravishda takrorlanadigan

harakatga aytiladi.

7. Tebranayotgan sistemaga ta'sir qiluvchi davriy o‘zgaruvchi majburiy kuchning chastotasi sistemaning xususiy tebranish chastotasiga tenglashganda majburiy tebranish amplitudasining keskin o‘sishiga rezonans deyiladi.

8. Bir xil tebranish fazasidagi ikki qo‘shni zarrachalarning to‘lqin harakati yo‘nalishiga qarab hisoblanadigan masofa to‘lqin uzunligi deyiladi.

9. Ideal gaz deb, molekulalar moddiy nuqta, ya'ni gaz xususiy hajmga ega emas

va molekulalari o‘zaro ta'sirlashmaydi deb faraz qilingan gazga aytiladi..

10. Modda tuzilishining molekulyar kinetik nazariyasi 3 ta qoidagi asoslangan.

11. Ideal gaz holat tenglamasi yoki Mendeleyev klapeyron tenglamasi: PV/T=mR/M

12. Bir jismdan boshqasiga issiqlik uzatishda o’tgan energiya miqdorini belgilovchi fizik kattalik issiqlik miqdori deyiladi.

13. Sistema berilgan issiqlik miqdori sistema ichki energiyasining o‘zgarishiga va sistema tashqi kuchni yengish uchun bajargan A ishga sarflanadi, ya'ni

Qq = UqA

14. Issiqlik dvigatelining foydali ish koeffitsienti deb, dvigatel bajargan A ishning isitgichdan olgan Q issiqlik miqdoriga bo‘lgan nisbatiga aytiladi.

15. Vakuumda joylashgan ikkita nuqtaviy zaryadlar orasidagi o’zaro tasir kuchi ularning zaryadlari modullarining ko’paytmasiga to’g’ri proporsional orasidagi masofaning kvadratiga teskari proporsional bo’ladi. F=k*q1*q2/r2

16. Elektr maydoni faqat eletr zaryadlariga ta'sir qilib, qo‘zg‘almas elektr

zaryadi atrofida hosil bo‘lgan maydonga elektrostatik maydon deb aytiladi.

17. Elektr maydonining biror nuqtasidagi potensiali deb, maydonning shu

nuqtasiga kiritilgan bir-birlik musbat sinov zaryadiga mos kelgan potensial energiyasiga teng bo‘lgan fizik kattalikka aytiladi. Maydonning biror nuqtadagi potensiali

18. O’tkazgichning o’zida zaryad top’plash qobilyatini xarakterlovchi fizik kattalik o’tkazgichning elektr sig’imi deyiladi.

19. Zanjirning bir qismida ajralib chiqqan issiqlik miqdori tok kuchining kvadrati qism qarshiligi va tokning o’tish ko’paytmasiga teng Q=I2Rt

20. Gaz orqali elektr toki o’tish protsessi gaz razryadi deb ataladi.

21. Zanjirning tarmoqlanish nuqtasida, potensial o’zgarmayotgan holda toklarning tugundan oldingi yigindi qiymati, tugundan keyingi qiymatiga teng:

I1=I2+I3

22. Metallarda tempratura juda past bo’lganda (0-10k) o’tkazgich qarshiligining juda pasayib nolga teng bo’lib qolish hodisasi o’ta o’tkazuvchanlik deyiladi.

23. Jeyms Maksvell elektr va magnit maydonlarning orasidagi o‘zaro bog‘lanishni quyidagi ikki postulatga asoslangan elektromagnit maydon

nazariyasi asosida tushuntirgan. 1 postulat: O‘zgaruvchan elektr maydon atrofidagi fazoda uyurmali elektr maydoni hosil bo‘ladi.

2 postulat: O‘zgaruvchan elektr maydon atrofidagi fazoda uyurmali magnit

maydoni hosil bo‘ladi

24. Sof yarim o’tkazgichlar elektr tokini o’tkazmaydi, aralashmali yarim o’tkazgichlarda asosiy tok tashuvchilar elektronlar va kovaklar hisoblanadi.

25. Yuqori tempraturadagi metallardan elektronlarning ajralib chiqish hodisasiga termoelektron emmesiya deyiladi.

26. Faradey 1833 yilda ikkita qonunni kashf qilgan. Uning birinchi qonuni, elektroliz vaqtida elektrodlarda ajralgan moddaning massasi elektrolit orqali o‘tayotgan zaryad miqdoriga to‘g‘ri proporsional, ya'ni kq m  , bunda m -elektroddan ajralib chiqqan moddaning massasi, q -elektrolitdan o‘tgan zaryad miqdori, k -proporsionallik koeffitsienti.

27. Magnit maydon harakatdagi zaryad yoki elektr toki hosil qiladi, magnit maydoni harakatlanayotgan zaryadlangan zarraga yoki tokli o’tkazgichga tasir qiladi. Magnit maydonni magnit maydon induksiya viktori –B harakterlaydi.

28. Magnit maydonida joylashgan tokli o’tkazgichga maydon tomonidan ta’sir etuvchi kuch Amper kuchi deyiladi. Fa=IBlsina

29. I tok o’tayotgan o’tkazgich l elementini fazoning biror A nuqtasida hosil qilayotgan magnit maydoni induksiya vektori B

30. Magnit maydonida harakatlanayotgan zaryadli zarraga shu maydon tomonidan tasir etuvchi kuchga lorens kuchi deyiladi. Fl=qvBsina.