Finlandiya davlatining makroiqtisodiy ko’rsatkichlari R. Ro’zimboy Asosiy tushunchalari

Finlandiya davlatining makroiqtisodiy ko’rsatkichlari

R.Ro’zimboy

Asosiy tushunchalari

• Finlandiya poytaxti-Helsinki
• Mustaqil bo’lgan sana -1917-yil 6-Dekabr
• Boshqaruv shakli- suveren respublika
• Davlat tili- Fin tili
• Yer maydoni-338,145 km².
• Aholi soni-5.5 million kishi
• Pul birligi-Yevro

Finlandiya

• Shimoliy Yevropada joylashgan davlat. Maydoni 338ming km². Aholisi 5,5 milyo’n kishi Poytaxti- Helsinki shahri. Tampere ikkinchi yirik shahar. Maʼmuriy jihatdan 5 lyani (guberniya) ga boʻlinadi. 1991 yildan oʻzini oʻzi boshqarish maqomini olgan. Aholisining 93%dan koʻprogʻi finlar. Janubiy va gʻarbiy rnlarda shvedlar, shimolida saamlar yashaydi. Rasmiy tillar — fin va shved tillari. Dindorlarning aksariyati lyuterchilar, pravoslavlar ham bor. Shahar aholisi 65,1%. Yirik shaharlari: Helsinki, Tampere, Turku, Espo.

Sanoati

• Sanoati, asosan, eksportga moslangan boʻlib, oʻrmon, metallurgiya, mashinasozlik (yogʻochsozlik, sellyuloza qogʻoz sanoati va kemasozlik uchun asbob uskunalar ishlab chiqarish, elektrotexnika va radioelektronika), yogʻochsozlik va sellyuloza qogoz (tilingan yogʻoch, qogʻoz, karton, faner ishlab chiqarish), qora va rangli metallurgiya, elektr energetikasi, neftni qayta ishlash, kimyo, toʻqimachilik, tikuvchilik, oziq-ovqat sanoatning yetakchi tarmoqlaridir. Yoqilgʻienergetika resurslari yetarli emas, qattiq va suyuq yoqilgʻining aksar qismi chet ellardan keltiriladi. Elektr energiyaning 1/6 GESlarda, 1/3 AESlarda hosil qilinadi. Temir, mis, qoʻrgʻoshinrux, nikel, xrom rudalari, kobalt, vanadiy, grafit, pirit va boshqa qazib olinadi. Pax va Xyamenlinna shaharlaridagi metallurgiya zavodlarida choʻyan va poʻlat, Xaryavalta va Pori shaharlarida mis va nikel, Kokkolada rux eritiladi. Torniodagi zavodda xrom rudasi qayta ishlanib, konsentrat hosil qilinadi. Tampere, Rauma, Laxti, Vasa, Karxulada mashinasozlik, Xelsinki, Turku, Porvo, Saloda yoʻl qurilishi va qurilish ishlari uchun mexanizmlar, koʻtarmatransport uskunalari, elektron va telefon apparatlari ishlab chiqariladi. Oʻrmon, ayniqsa, yogochsozlik va sellyulozaqogʻoz sanoatining eksportdagi ulushi katta. Oʻrmon sanoatining asosiy markazlari — Kotka, Kemi va Pori. Chetdan keltiriladigan xom ashyo negizida neftni qayta ishlash sanoati rivojlangan (Nantali, Porvo). Kimyo va neft kimyosi sanoatida plastmassa, mineral oʻgʻit, sintetik materiallar, boʻyoq, xlor, oltingugurt kislotasi va boshqa ishlab chiqariladi. Oyna, chinni, koʻnpoyabzal, toʻqimachilik, tikuvchilik sanoati rivojlangan. Oziq-ovqat sanoati, ayniqsa sut sanoati mahsulotining bir qismi eksport qilinadi.

Makroiqtisodiy ko’rsatkichlar

• YaIM- 271,23 milliard AQSh dollar (2020)
• Dunyo YaIM ni 0.24% ni tashkil etadi
• YaIM o’sish darajasi-2.10%
• YaIM ga davlat qarzi-69.20%
• Aholi jon boshiga YaIM oxirgi marta 2020- yilda 47260,80 AQSh dollari miqdorida qayd etilgan.

soliqlar

• Korporativ soliq stafkasi-20%
• Shaxsiy daromad soliq stafkasi-56.95%
• Sotishdan olinadigan soliq stafkasi-24%
• Ijtimoiy ta’minot darajasi-32.52%

Inflatsiya

• Finlyandiyada yillik inflyatsiya darajasi 2021 yil avgust oyida o'tgan oydagi 1,9 foizdan 2,2 foizgacha oshdi. Bu may oyidan buyon eng yuqori inflyatsiya darajasidir, bunga asosan uy-joy va kommunal xizmatlar (iyul oyida 2,8 foizga nisbatan 4,0 foizga) va transportga (6,6 foizga nisbatan 6,2 foizga), oziq-ovqat va alkogolsiz ichimliklar narxlarining tezroq ko'tarilishi sabab bo'lgan.

Bandlik darajasi

• Finlyandiyada bandlik darajasi 2021 yil iyuldagi 74,9 foizdan avgust oyida 73,40 foizgacha kamaydi.

Finlandiya importi

• 2021-yil avgust oyida Finlyandiyaga import o'tgan yilning shu davriga nisbatan 22,2 foizga oshib, 5,7 milliard evroga etdi, chunki neft mahsulotlari, sanoat mashinalari va uskunalari, rudalar, metallar va kimyo mahsulotlarini xaridlari oshdi. Import Shvetsiya, Germaniya, Rossiya, Gollandiya va Xitoydan o'sdi, lekin Buyuk Britaniyadan kamaydi.

Finlandiyaning top 10 ta importi

• Neft va mineral yoqilg‘i- $11,083,221,606
• Sanoat mashinalari-$9,270,981,024
• Elektr mashinalari-$7,122,488,074
• Avtomobillar va ehtiyot qismlar-$6,933,762,359
• Nesoi elementlari-$3,397,762,289
• Temir va po'lat-$2,440,454,554
• Plastik-$2,432,877,142
• Farmatsevtika-$2,194,399,881
• Nozik asboblar-$2,107,377,615
• Rudalar-$1,891,024,951

Finlandiya eksporti

• Yog'och, qog'oz va karton, pulpa, elektr mashinalari va uskunalari va neft sotilishi hisobiga 2021 yil avgust oyida Finlyandiyadan eksport o'tgan yilning shu davriga nisbatan 15,9 foizga oshib, 5,1 milliard evroga etdi. Asosiy savdo sheriklari orasida Shvetsiya, Rossiya, Xitoy, Gollandiya va Buyuk Britaniyaga eksport hajmi oshdi.

Finlandiyaning top 10 ta eksporti

• Sanoat mashinalari-$9,556,129,269
• Qog’oz-$8,193,703,856
• Neft va mineral yoqilg'i-$6,511,460,717
• Elektr mashinalari-$5,666,201,671
• Avtomobillar va ehtiyot qismlar-$5,642,657,357
• Temir va po'lat-$4,267,172,775
• Nozik asboblar-$3,459,948,295
• Yog'och-$3,040,212,248
• Yog'och pulpa-$2,668,094,087
• Plastik-$2,383,685,445

Turizm

• Finlandiyaga sayyohlarning kelishi 2021-yil Iyun oyida 32249 kishiga o’sdi, May oyidagi 20917 kishiga qaraganda.

Mashxur Brendi

• Aylanmasi-$17,6 млрд 
• Sof foydasi-€912 млн 
• 2000 -yillarda u global mobil telefon bozorida hukmronlik qilgan (2013 yildan Nokia markali telefonlar boshqa ishlab chiqaruvchilar tomonidan ishlab chiqarilgan).

E’tiboringiz uchun rahmat.