Filologiya fakulteti mumtoz adabiyot tarixi kafedrasi



Download 2,88 Mb.
bet38/147
Sana30.03.2022
Hajmi2,88 Mb.
#517079
1   ...   34   35   36   37   38   39   40   41   ...   147
Bog'liq
O\'AT majmua 2021-2022 (3)

TALMIH (ar. - nazar tashlash, chaqmoq chaqishi) - nazm yoki nasrda mashhur tarixiy voqealar, afsonalar, qissalar, she’r, masal yoxud maqollarga ishora qilishga asoslangan she’riy san’at. Bunda ko‘proq Qur’oni Karim suralarida aks ettirilgan afsona va hikoyalar qahramonlari: payg‘ambarlar, farishtalar nomlari; adabiy asar qahramonlari nomlari, joy nomlari nazarda tutiladi. T.san’atining nomi dastlab Shams Qays Roziyning “Al-mo‘‘jam” asarida (13-a.) uchraydi. Bunda T. “oz so‘z bilan ko‘p ma’noni ifodalovchi” san’at sifatida keltiriladi. U haqdagi nisbatan kengroq ma’lumot Atoulloh Husayniyning “Badoyi’ us-sanoyi’” asarida berilgan bo‘lib, muallif “kalomda mashhur qissa yo mashhur nodir she’r yoki mashhur maqolga ishorat etmak” T. ekanligini aytadi va fikrlarining dalili sifatida Yusuf qissasiga (Ya’qubning ismini eslash orqali), Hofiz g‘azaliga va mashhur maqolga ishora qilingan 3 bayt keltiradi.
T. san’ati ijodkorga bir ishora vositasida ko‘zda tutilgan fikrni batafsil tarzda ifodalash imkonini beradi. SHu jihatdan manbalarda T.ning iyjoz, iqtibos, irsoli masal san’atlariga yaqin turishi ta’kidlanadi. T.dagi ishora tarixiy voqea, afsona, qissa yoki badiiy asar nomi, ular bilan bog‘liq biror so‘zni tilga olish orqali ochiq yoki yashirin tarzda amalga oshirilishi mumkin. Shu ma’noda T.ning shartli ravishda ochiq va yashirin turlari farqlanadi. Alisher Navoiy asarlarida T.ning har ikki turi qo‘llanilgan. Masalan, Ishq aro rasvolig‘im elga berur Majnunni yod,
O‘ylakim aylar ani ko ‘rgan meni mahzunni yod.
Navodir ush-shabob, 124-g‘azal) baytida “Majnun” ismiga ishora qilish orqali mashhur Layli va Majnun qissasi yodga olinyapti va bunda T.ning ochiq tarzda namoyon bo‘layotganligini ko‘ramiz.
Ko ‘p malohat bobida SHirindin aytur Ko ‘hkan,
Sabzshirinimcha ul bor erdi erkinmu malih.
(Navodir ush-shabob, 103-g‘azal)
Yuqoridagi baytda esa T.ning har ikki turi qo‘llanilganligini kuzatish mumkin. “SHirin” ismining keltirilishi ochiq T.ga misol bo‘lsa, “Ko‘hkan” so‘zi “tog‘ qazuvchi” ma’nosini anglatgani uchun bu lafz orqali Farhod nazarda tutilayotganligini anglash mumkin bo‘ladi.

Download 2,88 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   34   35   36   37   38   39   40   41   ...   147




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish