Fermentlar – bu biologik katalizatorlik funksiyani bajaruvchi yuqori spetsifik oqsillardir

Fermentlar tuzilishi

• Oddiy fermentlar (pepsin, amilaza, tripsin)
• Murakkab fermentlar (xolofermentlar) 2 qismdan tuzilgan.
• Apoferment spetsifiklikga javob beradi.
• Kofaktorlar oqsilning uchlamchi qurilishini оzgarishi va ferment-substrat komplementarlikni ta’minlaydi, xamda reaksiyalarda substrat (donor-akseptor) sifatida ishlatilishi mumkin.

Kofaktorlar:

• Metall ionlari (katalizda qatnashadi, boglovchi vazifa, uchlamchi qurilishni mustaxkamlaydi).
• Vitaminli: tiaminli (TMF, TDF, TTF), flavinli (FAD, FMN), pantotenatli (KoA, defosfo-KoA, 1-fosfopantotenat), nikotinamidli (NAD, NADF), piridoksinli (PALF, PAMF), flavinli (TGFK), kobamidli (metilkobalamin, dezoksimetilkobalamin), biotinli (karboksibiotin), lipoil (lipoamid), xinonli (ubixiron, plastoxinon) va karnitinli (karnitin).
• Vitamin bоlmagan: nukleotidli (UDFGK), fosfomonosaxaridli (glyukozo-1,6-difosfat, 2,3-difosfoglitserat), metalloporfirinli (gemlar, xlorofillar) va peptidli (glutation) bоlinadi.

Kofaktorlarning asosiy vazifasi:

• Oqsilning uchlamchi qurilishini оzgarishi va ferment xamda substrat orasida komplementarlikni yaratish;
• Reaksiyada yana bir substrat sifatida qatnashish (donor, akseptor sifatida qatnashish).

FERMENTLAR NOMENKLATURASI

• 1. Trivial va ishchi nomenklatura
• 2. Sistematik nomenklatura
• Ferment sistemtik nomi quidagicha tuziladi:
• - substrat nomi
• - koferment nomi
• - katalizlovchi reaksiya turi
• L-laktat – NAD - oksidoreduktaza

Izofermentlar

• Bir xil funksiyani bajaruvchi, ammo fizik-kimyoviy hususiyatlari bilan farqlanuvchi fermentlar izofermentlar deyiladi. Ular joylashishi bilan xam farqlanadi.
• Masalan:
• LDG – 5 izoforma
• KFK – 3 izoforma