Fazaviz fazo tushunchasi

Reaksiya tartibini va uni aniqlash usullari. Umuman olganda reaksiya tarkibi reaksiya tezligining qaysi darajada konsentratsiyaga bog‘liqligini ko‘rsatadi. YOki reaksiya tartibi (n) reaksiya tezligi tenglamasida moddalar konsentratsiyalari darajalari yig‘indisiga teng. Reaksiyalar nolinchi, birinchi, ikkinchi, uchinchi, va boshqa yuqori tartibli, xatto kasrli xam bo‘lishi mumkin.Bir vaqtlar reaksiya tartibli va molekulyarligi bir xil deb xisoblanar edi. Tekshirishlar bu xar xil tushunchalar ekanligini ko‘rsatdi misol uchun, murakkab efirning suyultirilgan eritmada gidrolizlanishini ko‘rib chiqaylik CH3COOC2H5H2OCH3COOHC2H5OH Bu reaksiya suv ko‘p bo‘lganligidan, reaksiya natijasida uning konsentratsiyasi amaliy jixatdan o‘zgarmay qoladi. SHuning reaksiya tezligi faqat efirning konsentratsiyasiga bog‘liq bo‘ladi. Demak, bu reaksiya ikki molekulyar bo‘lib, birinchi tartibli reaksiyadir. Reaksiyaning tezligi reaksiya davomida o‘zgarmasa, bunday reaksiya nol’ tartibbo‘ladi . Masalan radoktiv moddalarning parchalanish xam nol’ tartibli reaksiyalardir.Reaksiya tartibini aniqlashning bir nechaxil usullari mavjud. Molekulyar tenglamalarga muvofiq kelishlik yoki kezlik konstantasini o‘zgarmay qolishlik usuli. Bu usulda 3-4 marta takrorlangan tajriba natijalari vaqt (t) va reaksiyaga kirishgan moddaning miqdori (x) monomolekulyar, bimolekulyar va uch molekulyar reaksiyalarning tenglamasiga birin- ketin qo‘yilib, tezlik konstantasini xisoblab chiqariladi. qaesi tenglamaga qo‘yilganda k ning qiymati bir xil qolsa, shu tartibda bo‘ladi. Bunda grafik usuldan xam foydalanish mumkin. Buning uchun ordinatalar o‘qiga qiymatini. Absissalar o‘qishga esa vaqt (t) ning qiymati qo‘yiladi . Bu xolda xam grafikda to‘g‘ri chiziq xosil bo‘lishi kerak. Agar oligan natijalar bimolekulyar reaksiyaning tenglamasini qanoatlantirmasa, u xolda, uch molekulyar reaksiyaning tenglamasiga qo‘yiladi.

Elektrodlarni sinflash va standart elektrodlar Elektrodlarni sinflarga ajratishda termodinamik nuqtai –nazardan qarash qulaydir, bunda fazalar soni va qaytarlikning turi xisobga olinadi. Termodinamik jihatdan elektrodlar quyidagi sinflarga bo‗linadi: a.) Birinchi tur: ikki fazali, kation yoki anionga nisbatan qaytar; b.) Birinchi tur: uch fazali, gaz elektrodlar; v.) Ikkinchi tur: uch fazali, kationga, hamda anionga nisbatan qaytar; g.) Redoks: oksidlangan va qaytarilgan ko‗rinishlar bitta–suyuq fazada bo‗lgan elektrodlar; d.) Ion almashinuvchi (ionselektiv) elektrodlar. Uchinchi tur – to‗rt fazali, biologik va fizikaviy elektrodlar ham mavjud. Standart yoki solishtirish elektrodlariga misol tariqasida vodorod elektrodi, kalomel elektrodi, xingidron elektrodi va umuman, elektrod potensiali doimiy qiymatga ega bo‗luvchi, harorat va boshqa ta‘sirlarga chidamli bo‗lgan, konstruktiv jixatdan qulay va arzon elektrodlarni keltirish mumkin. Standart (solishtirish) elektrodlar Turli zanjirlarning EYuK ni o‘lchaganda potensiali oson qayta takrorlanadigan va muvozanat qiymatiga tezda yetadigan elektrodlardan keng foydalaniladi. Bunday elektrodlar solish-tirish yoki standart elektrodlar deyiladi. Ularga quyidagi talablar qo‘yiladi:–ularning potensiallari o‘zgarmaydigan va vodorod elektrodiga nisbatan aniq o‘lchangan bo‘lishi kerak;–standart elektrodlar potensialining harorat koeffitsienti kam bo‘lishi kerak;–ushbu elektrodlarning tayyorlanishi oson va arzon bo‘lishi kerak;–bunday elektrodlarni ishlatish qulay bo‘lishi zarur.Odatda, standart vodorod elektrodini kalomel elektrodi bilan almashtiriladi. Kalomel elektrodi ikkinchi tur elektrodlarga mansub bo‘lib, u simobdan iborat bo‘ladi va uning usti Hg2Cl2 va Hg larning aralashmasi bilan qoplangan bo‘ladi