Fayzulla boynazarov

LEV TOLSTOY
(1828-1910)
Graf oilasida, Yasnaya Polyana degan joyda tu- 
gMladi.  Adibning  birinchi  asari  «Bolalik» 
povestida yoshlik yillari  mufassal yoritib berilgan. 
Tolstoy  xalq  qo‘shiqlari,  hikoyalar,  rivoyat  va 
afsonalarni  ko‘p  eshitgani  haqida  yozgan.  U 
o ‘ziga  qarashli  boMgan  joylardagi  dehqon 
bolalarini  o‘qitish  uchun  20  ta maktab  ochadi.  Bu 
maktablar  uchun  «Alifbe»,  « 0 ‘qish  kitobi»  kabi 
talay darsliklar yaratadi.
Lev  Tolstoyni  ulugMagan, jahonga  m ashhur 
qilgan «Urush va tinchlik»,  «Anna Karenina»  romanlaridir.
Tolstoyning  ilk  ijod  mahsuli  boMgan  «Bolalik»  (1851-1856), 
« 0 ‘spirinlik» (1852-1854),  «Yoshlik» (1855-1856) asarlaridir.
«Bolalik»  «Sovremennik» jurnalida bosilib chiqadi.  Nekrasov  yosh 
Tolstoyning  «Bolalik»  asari  va  uning  «Sovremennik»  jurnalida 
bosilganligi  munosabati  bilan  qutlov  tarzida  xat  yozadi.  Tolstoy  bu 
maktubdan  ruhlanib  « 0 ‘smirlik»,  «Yoshlik»  asarlarini  yozib 
«Sovremennik»  jurnaliga  yuboradi.  Lev  Tolstoyning  uch  qism dan 
iborat bu ijod namunasi o‘ziga xos trilogiyani  tashkil etadi.
1853-yilda boshlangan Rossiya-Turkiya urushiga Lev Tolstoy birin- 
chilardan  bo‘lib  otlanadi  va  Dunay  ortida  harakatlangan  arm iyada 
prapor-shchik boMib xizmat qiladi.
Rossiya-Turkiya  urushi  adib dunyoqarashiga katta ta’sir ko‘rsatadi. 
Urush  m avzusiga  bagMshlangan  turkum  hikoyalar  yuzaga  keladi. 
«Sevastopol  hikoyalari»da  urush dahshatlari yoritilgan.
Urush  tugagach,  1855-yildan  Tolstoy  «Sovremennik»  jurnalida 
faoliyat ko‘rsata boshlaydi va Peterburgda adib  ijodi gullaydi.
Shundan so‘ng yozuvchi  olti yilga yaqin  «Urush va tinchlik»  (1863- 
1869) romani ustida ishlaydi. Bu roman  ilk marta «Rus xabarlari» jum a-
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

lida (1868-1869)  uzluksiz bosilib boradi.  Bu asar o‘sha davr adabiy 
jarayoni  uchun  favqulodda yangilik edi.
«Urush  va  tinchlik»dan  so‘ng yozuvchi  tinchlik  mavzusiga  qaytib, 
«Anna  Karenina»  romanini  yozadi.  Bu  romanda  ayol  xarakteri jud a 
yorqin  ochib berilgan.
Lev  Tolstoy  o'z  romanini  shunday  so'zlar bilan  boshlaydi:  «Baxtli 
oilalarning  hammasi  bir-biriga  o'xshaydi,  har  bir  baxtsiz  oilaning  esa 
har biri  o'zicha baxtsizdir».
Yozuvchi oila muammosini  davlat siyosatiga bog'laydi.  Davlat siyo- 
satining jamiyat, oila va  inson taqdirida muhim rol  o'ynashini  ta ’kidlab 
o'tadi.