Fayzulla boynazarov

JAN BATIST MOLYER
(1622-1673)
Molyer  Parijda  savdogar  oilasida  tug'ilgan. 
Molyer  Parijda  teatr  tashkil  qiladi.  K o'chib 
yuruvchi  sayyor  truppada  artist  bo'ladi.  Spek- 
takllardagi  asosiy  rollarni  o'ynaydi.  1650-yildan 
Molyer guruh boshlig'i  bo'ladi.
Ilk  komediyasi  «Telba»  (1653)  sahnalashtiril- 
gandan so'ng «Oshiq bo'lgan  doktor» pyesasini  yo­
zadi.
«Ayollar uchun  saboq»  (1662)  pyesasi  qo'yil- 
gandan  so'ng  muxoliflari  dramaturg  obro'siga 
putur yetkazish  uchun  uni  dahriylikda  ayblab,  o'tda  kuydirishni  talab 
qiladilar.
«Yolg'on  kasal»,  «Zo'raki  tabib»,  «Kulgili  nozaninlar»,  «Mizant- 
rop»,  «Jorj  Daiden»,  «Xasis» kabi  ajoyib  satirik  komediyalari  mavzusi 
bilangina emas,  so'z  o'yini,  voqealarni  ko'rsatish  uslubi  bilan  uning 
katta mahorat egasi  ekanligidan  darak beradi.
Molyer  «Tartyuf»  (1664)  komediyasida  avj  olgan  riyokorlik  va 
munofiqlikni Tartyuf obrazi orqali  ko'rsatib beradi.
«Xasis»  (1668)  komediyasi  syujetini  qadimgi  Rim shoiri  Plavtning 
«Ko'zacha» asaridan  ilhomlanib yozadi.
«Tartyuf»,  «Xasis»,  «Skapening  nayranglari»  komediyalari  o'zbek 
sahnasida qo'yilgan.
Molyer dramaturgiyaning deyarli  barcha janrlarida o'z mahoratini 
sinab ko'radi.  U  aksariyat asarlarini  o'zi  sahnalashtirar,  xalqqa manzur 
bo'ladigan mavzulami  qidirib topardi.
Molyer jasur  qalb  egasi  edi.  Ijodkor  uchun jasurlik  ham  muhim 
ahamiyatga ega.  Molyer jasur bo'lmaganida ilk to'qnashuvdayoq  ijodi­
ni  to'xtatib  qo'yardi.  «Sinarel»  (1660)  she’riy  komediyasida  u 
mamlakatda  hukm  surayotgan  riyokorlik  va  ig'vo-fasod  ustidan 
zaharxandalik bilan kuladi.  Bu  komediya saroy ahllariga yoqmasa ham, 
uni  xalq iliq kutib oladi.
Shundan so'ng Molyeming «Erlar uchun saboq», «Ayollar uchun sa­
boq» (1662),  «Ezmalar» (1661) komediyalari  birin-ketin  e’lon  qilinib, 
muallif nomini  ko'pchilikka tanitdi.
Molyer ijodini jahonga tanitgan  uning  «Don  Juan»  komediyasidir. 
Adabiyot tarixida Don Juan haqida juda ko'plab hikoyalar, afsona va
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

rivoyatlar  yaratilgan.  Bular  ichida  Molyerning  «Don  Juan»ni  eng 
mukammalli, yuksagidir.
Don Juan qiyofasida, bir tomondan, munofiqlik, ikkinchi tomondan, 
tavba-tazarru  gavdalantirilgan.  M uallif  yoshligida  bilib-bilmay 
firibgarlik yo'liga kirib  qolib,  keyinchalik qilgan  ishlariga  pushaymon 
qilgan kishilar ustidan kuladi.