Farmon Ergashovich Nurboeyv, Shahlo Shavkatovna Tillоeva, Dilbar Baxriddinovna Raxmatova

Tashqi sezgini 
his
 
qiluvchi 
1.Ko`rish  
2.Eshitish 
3.Hid bilish  
4.Ta`m bilish  
5.Tegib 
sezish(taktil 
sezgi)
         
                                 
                                                                         
Ichki sezgini  xis  
qiluvchi 
1.Tasavvur – 
mushtarak 
2.Fikrlash 
3.Tafakkur-fahm 
4.Xotira-xofiza
  
5.Ong
                                   
 
               
 
Harakat 
1.Yozilish 
2.Bukilish 

---

60 
 
4.Ta`m  bilish  quvvati.  Bu  quvvat  yordamida  insonlar  jism  va  iste`mol 
mahsulotlarining  ta`mini  sezib,  rohatlanib  yo    g’azablanib  tasavvur  hosil  qiladilar.  
Bu quvvatni mutloq ish bajaruvchi a`zosi tildir. 
5.Tegib  sezish  (  taktil  sezgi)  quvvati.  Bu  quvvat  inson  terisiga  tegish  orqali 
bilinadi, chunki bu quvvatni mutloq ish bajaruvchi a`zosi teridir. Tegib sezish orqali 
tashqi  ta`sirotlar,  ya`ni  issiqlik,  sovuqlik,  ho`llik,  quruqlik  va  turli  og’riq  beruvchi 
sabablar teri orqali his qilinib, tasavvur shakllantiriladi .  
 
Botiniy - ichki sezgi  quvvatlari. 
  Botiniy,  ya`ni  ichki  sezgi      quvvatlari  bosh  miyaning  barcha  qorinchalarida 
bajaradigan vazifasiga qarab joylashgan  his-idrokni shakllantiradi: 
 1.Mushtarak,  ya`ni    tasavvur  hissi    birinchi  va  ikkinchi  qorinchaning  old 
qismida  joylashgan.  Besh  zohiriy  hislar  bu  quvvatni  shakllantirishda  asosiy  rol 
o`ynaydi,  chunki  inson  tashqi  his  qilish  quvvatlarini  borliqqa  nisbatan  tasavvur  
qiladi va bu quvvat o`z faoliyatini bajaradi.  
2.Fikrlash  ham botiniy quvvatlardan bo`lib oldingi qorinchalarni chiqish joyida 
joylashgan  bo`lib,  ko`rish  hissi    yordamida  oldingi  ko`rgan  narsalarni  xayolan 
tasavvur qilish yoki umuman,  ko`rgan -eshitganlarini  xayolan  tahlil qilib ,fikrlash 
qobiliyatini yuzaga  keltiruvchi quvvatdir.  
3.Fahm,  ya`ni  tafakkur  hissi  ham  botiniy  idrok  quvvatlardan    bo`lib,  uchinchi 
qorincha oxirida joylashgan. Bu quvvat fikrlash qobiliyatini umumiylashtiruvchidir. 
4.Hofiza,  ya`ni  xotira    hissi  botiniy    idrok  qilish  quvvati  bo`lib,  to`rtinchi 
qorincha  oxirida  joylashgan.Uning  ishi  ko`rgan,  eshitganlarni  yodda  saqlashdan 
iborat.  Bu  quvvat  insonlarda    cho`kish  davriga  kelib    kuchsizlanadi,  chunki  uning 
mizoji soviydi. Yoshligida ko`rgan eshitganlarni esa  yodda saqlay oladi. Chunki bu 
davrda    inson    mizoji  issiq  bo`ladi.  Buning  sababi  shuki,  bu  quvvatni 

---

61 
 
harakatlantiruvchi  kuch  nafsoniy  ruh  to`rtinchi  qorinchaga  kelganda  to`liq 
shakllangan bo`ladi.  
5.Ong -botiniy idrok qilish quvvatlarini bir ko`rinishi bo`lib, uchinchi qorinchani 
boshlanish  qismidà  joylashgan.  Uning  ishi  ko`rgan,  eshitgan,  o`qiganlarni 
mujassamlab  xulosalash.  Bu  quvvat  mutafakkirlar,  olimlar,  shoir  va  yozuvchilarda 
shuningdek, ishbilarmonlarga nisbatan yaxshi shakllangàn bo`ladi.