Farmon Ergashovich Nurboeyv, Shahlo Shavkatovna Tillоeva, Dilbar Baxriddinovna Raxmatova

Qovuq  anatomiyasi 
Quyuq yaratuvchi axlat uchun uni to yorilgunigacha bir joyga to`plab turib o`rab 
turadigan  idish  yaratib,  buning  natijasida  sen  o`z  joyida  bilganingdek,  uzluksiz  va 

---

333 
 
ketma-ket  hojatga  turishga  ehtiyoj  qoldirmagani  singari,  u  oliy  darajali,  qonning 
haydalib  chiqarilishi  kerak  bo`lgan  ortiqcha  suvlik  qismining  oqma  kelishi  uchun 
bo`shliq  va  idish  yaratdi.  Bu  idish  o`sha  suvlik  qismining  hammasini  yoki 
ko`prog’ini  saqlab  turadi,    nihoyat  uning  bir  yo`la  chiqarilishi  mumkin  bo`lib, 
chakmazak  kasalligiga  mubtalo  bo`lgan  kishida  bo`lgani  kabi,  uni  uzluksiz  to`kib 
turishga hojat qoldirmaydi. Bu bo`shliq qovuqdir. 
Qovuq,  juda  pishiq  bo`lsin  uchun  va  mahkamligi  bilan  birga  suvlik  moddaga 
to`lganda cho`zilish va kengayishga qobiliyatli bo`lsin, hamda tuzilishi zich bo`lsin 
deb  chandir  singari  boyloq  paydan  yaratildi.  U  qachon  to`lsa,  o`zidagi  narsani 
zarurat    talab  qilgan  idora  bilan  bo`shatadi.  Uning  bo`ynida  go`shtlik  yo`l  bor,  bu 
orqali qovuqning   mushak   bilan   qo`shnichiligi   yaxshi   bo`ladi. 
Qovuq  ikki  tabaqali  bo`lib,  ichki  tabaqasi  chuqurda  joylashgan  va  u  tashqi 
tabaqadan ikki marotaba qalindir. Chunki ichki tabaqa o`tkir suvlilik moddasi bilan 
uchrashib turuvchi tabaqadir. Yaratuvchi lutf qilib, o`z hikmati bilan suvlilikni ichki 
tabaqaga tortiladigan va undan chiqadigan qilib, buyrakdan unga ikkita siydik yo`lini 
tutashtirdi; bularni qovuqda keltirib qovuqni ham ikki tabaqaga ayirdi.  
Bu ikki yo`l shu  ikki tabaqa orasiga kiradi; ular dastlab birinchi tabaqani teshib, 
keyin  ikki  tabaqa  orasida  bir  qadar  yo`l  o`tib,  ichki  tabaqani  yorib  teshib,  qovuq 
bo`shliqiga  kiradi  va  chiqindi  suvlilikni  qovuqqa  qo`yadi.  Qovuq  to`lib, 
taranglashganda, ichki tabaqa ichkari va chuqurlikdan ko`tarilib, tashqi tabaqa bilan 
birlashadi  va  ikki  tabaqa  bir  tabaqaday  bo`lib,  ularning  orasida  o`tadigan  yo`l 
qo’yolmaydi.  Shuning  uchun,  suvlilik  va  siydik  qovuqni  to`ldirib  tarang  qilganda 
ham  orqasiga  siydik  yo`llariga  qaytmaydi.  Keyin  yaratuvchi,-  uning  qudrati 
yuksakdir,-qovuqdan suvlilikni olat tomon itaruvchi, juda egri-bugri bo’yin yaratdi. 
Mana  shu    qat-qat  bukuklar  bo`lganidan  suvlilik  qovuqdan  birdaniga  oxirigacha 
chiqarilmaydi.  

---

334 
 
Bu hol, ayniqsa, erkaklarda  kuchli bo`ladi,  chunki bukukliklar erkaklarda uchta 
bo`lib,  xotinlarda  qovuqdagi  bachadonlariga  yaqin  bo`lganidan,  bittadir.  Bu 
bo`yinning  boshlangan  sari  uni  burib  va  siqib  turuvchi  mushak  bilan  shunday 
o`ralganki,  bu  mushak  irodadan  tashqari,  suvlilikning  chiqarilishiga  mo’ne  bo`ladi. 
Bu  mushak  o`z  joyida  bilganingdek  idora  bilan  qorin  mushaklari  yordamida 
bo`shashtiriladi,  agar  bu  mushakka  biror  ofat  yetmagan  bo`lsa,  shunday  bo`ladi. 
Qovuqda  ikkala  tarafdan  birmuncha  asablar,  shuningdek  harakatli  va  harakatsiz 
tomirlar  tutashadi.  Qovuqning  taranglashib  cho`zilishi  ko`proq  sezilishi  uchun  bu 
yerda asablar ko`p tarmoqlangan.