Farmon Ergashovich Nurboeyv, Shahlo Shavkatovna Tillоeva, Dilbar Baxriddinovna Raxmatova

 
Xafaqon xastaligini umumiy davolash 
Turli bo’shatishlar moddadan bo`ladigan hamma xafaqonga ham foyda qiladi. 
Qondan bo`lganida tomirdan ko`p qon chiqariladi, ovqat sifati va miqdori mo`tadil 
qilinadi. Xafaqonni oldini olish uchun (tutishidan oldin) bahor faslida burun 
tomiridan qon oldirish, yengil ovqat yeb turish va yurakni kuchaytiradigan dorilar 
iste`mol qilish kerak. 
Xafaqon balg’am xiltidan bo`lsa, ta`sirini yurakka boradigan dorilar bilan 
bo’shatish kerak ( katta iyorajlar bilan ). Agar xafaqonga savdo aralashgan qon 
bo`lsa, tomirdan qon olinadi va savdo bo’g’ilmaslik uchun jigar mo`tadil qilinadi. 
Agar faqat savdo xiltidan bo`lsa, Rufus iyoraji, lugoziyo va uzoq joydan savdo 
xiltini tortib bo’shatadigan hamma dorilar unga iloj bo`ladi; undan keyin mizojni 
mo`tadil qilishga kirishiladi. 
Sovuq xafaqonni isituvchi dorilar bilan, issiq xafaqonni sovituvchilar bilan 
ayniqsa, yurakka ishlatiladiganlari bilan davolash lozim.
Me`da hamkorligi bilan bo`lgan xafaqonni agar u quyuq xiltdan bo`lsa, ovqatdan 
keyin turp suvi va sikanjubin kabi latiflashtiruvchilarni ishlatib qustirish kerak, keyin 
iyorajlar, masalan: lugoziyo va tiyodaritus iyorajlari bilan shuningdek: Abu Jahl 
tarvuzining eti, daraxt po’kagi va devpechak qo’shib kuchaytirilgan iyoraj fikro 
bilan surgi qilinadi. 
Xafaqon achishtiruvchi safro sababli paydo bo`lsa, u me`dani kuchaytirish bilan 
davolanadi, me`dani esa mevalarni qaynatib quyultirilgan shiralari, xushbo’y 

---

287 
mevalar, masalan: olma, behi, ovqat yegandan so’ng nok va boshqalar bilan 
kuchaytiriladi. Ich yumshatiladi va o’t xiltiga aylanadigan narsalardan saqlaniladi. 
Me`daning mizojini mo`tadil qilish tadbiri ishlatiladi. Xafaqon vaqtida bir qancha 
vaqt ketma-ket kechalari uxlash oldidan bir misqol vaznda govzabon ichish zo’r 
foydali. Xafaqonda bir novvot kattaligi va og’irligidagi erkak qaramfilni 12 misqol 
yangi sog’ilgan sut bilan nahorda ichish, agar issiq bor bo`lsa, bu bir misqol 
marzanjushni sovuq suv bilan, issiq bo’lmasa sharob bilan ketma-ket bir necha kun 
ichish ham sinalgan tadbirlardandir. 
Xafaqon bo`lgan kishi yoqimli, xushbo’y narsalarni o’zi bilan olib yurishi kerak. 
Issiq xafaqonli kishi o’sha narsalarga gul, kofur, sandal va sovuqlik yog’larni 
ko`proq qo’shadi. Mushk, qaramfil va za`farondan bir oz aralashtiriladi. Kishining 
mizoji sovuq bo`lsa mushk, anbar, bon yogi, tsitron yogi, kofur suvi, goliya va 
boshqalar foydalidir. 
Ko`ngil aynish bilan birga bo`ladigan xafaqonga agar isitmaning qoldig’i bo`lsa, 
arpaning issiq suv bilan yuvilib keyin sovutilgan talqoni o’n dirham vazndagi shakar 
bilan ichiriladi. Bu qustirsa ham foyda qiladi. Shakar o’rniga anor doni ishlatish 
mumkin. Kasalning ikkala pochchasi boglanadi, kofur sirka bilan kushib hidlatiladi, 
uning ko’kragiga 2 xil sandal, kofur va shunga o’xshashlarning suvi bilan ho’llangan 
lattalar yopiladi. Ko`pincha xafaqon qo’zg’alib, keyin kishining ichida bir narsa 
o’ng va chap tomondan quyiga qarab yo’nalganday bo`ladi va xafaqon to’xtaydi.