Farmon Ergashovich Nurboeyv, Shahlo Shavkatovna Tillоeva, Dilbar Baxriddinovna Raxmatova

Yurak- issiq mizojli Jigar - issiq mizojli O`pka - issiq mizojli 
 
Taloq - issiq mizojli Buyraklar, arteriya 
va vena Qon tomirlari - mizojli issiq

---

40 
Gavdaning eng sovuq mizoji: balg’am, charvi, yog’, soch, suyak, tog’ay, 
boylam, paylar, pardalar, asablar, orqa miya, bosh miya va teridir. 
Asablar, bosh va orqa miya - sovuq mizojli Teri - sovuq mizojli
 
 
 
 
 

---

41 
Tog’ay, boylam va paylar - sovuq mizojli Suyaklar - sovuq mizojli
XILTLAR
Xiltlar organizmdagi tabiiy suyuqliklar bo`lib, ular qon tarkibli organizmda 
aylanib yurib, uning ichki muhitini hosil qiladi. Xiltlarning to`rt xili tafovut qilinadi: 
qon xilti , balg’am xilti, safro xilti va savdo xilti.
 
Xiltlarning hosil bo`lish mexanizmi va sifatlari
.
Xiltlar rais a`zo - jigarda ovqat hazmining uchinchi bosqichida, iste`mol 
qilingan ovqat moddasidan hosil bo`ladi. Ovqat hazmining ikkinchi bosqichi 
ingichka ichaklarda kechganda iste`mol qilingan oziq-ovqat moddasining surat va 
sifat qismidan suyuqlik ximus moddasi hosil bo`lib, masoriqo qon tomirlari orqali 
jigarning tortuvchi quvvati yordamida darvoza venasiga tortiladi va undan qilsimon 
qon tomirlar orqali butun jigar tomonga tortiladi. Jigar tanasida taralgan xiltlar
jigarni tutib turuvchi quvvat yordamida ushlab turiladi va jigardagi tug’ma harorat 
ta`sirida hazm quvvati tufayli ximus moddasi hazm bo`lib, yetilib pishadi. Ximus 
moddasining yetilib pishishi jarayonida uning sifatidagi o`tlik qismidan ko`pik, 
yerlik qismidan esa quyqaga o`xshash narsalar paydo bo`ladi. Ba`zan ko`pik va 
quyqadan kuyindiga o`xshash narsa paydo bo`ladi, agar yetilish yetarli bo`lmay 
qolsa xom narsa paydo bo`ladi. Ximusning jigardagi yetilib hazm bo`lishi 
jarayonida: ko`pik safro xilti bo`lsa, quyqasi savdo xilti, xom qolgani esa balg’am 
xiltidir. Nihoyat darajadagi yetilishning kuyindisi agar suyuq bo`lsa yomon safro, 
agar quyuq bo`lsa yomon savdo xilti hosil bo`ladi. Bular g’ayri tabiiy xiltlardir. 
Ovqat hazmining jigardagi yetilish jarayonini eng yetuk va tiniq mahsuloti 
ozuqaning yuqori qismidan hosil bo`ladi. Pastki suyuq qismi esa bu qon xiltidir. 
Demak, iste`mol mahsulotining surat va sifat qismidagi o`tlik qismidan safro, yerlik 
qismidan savdo, yuqori qismidan qon, pastki suyuq qismidan esa balg’am xiltlari 
hosil bo`ladi va ular o`zlaridagi sifatlarni namoyon etadi. 

---

42