Farmon Ergashovich Nurboeyv, Shahlo Shavkatovna Tillоeva, Dilbar Baxriddinovna Raxmatova

Burun kasalliklari 
Tumov va nazla 

---

201 
Izoh: hozirgi zamon nuqtai nazaridan "nazla" va "tumov"ning ikkalasi ham 
kataral seroz yallig’lanishdan iborat bo`lib, yallig’lanish natijasida paydo bo`ladigan 
seroz suyuqlikni qadimda "miyadan oqadigan modda" deb ataganlar. Bu ikkala 
kasallik bir-biriga hamkor va shu yerlik hisoblanadi. Lekin ba`zilar tomoqqa 
oqadiganini nazla deb, burundan to’shadiganini tumov deb ataydilar. 
Tumov -
suyuq, sho`r, ketma-ket oqadigan va hid bilishga to`sqinlik 
qiladigan narsaning burun yo`lidan kelib, yuz a`zolarining old qismiga quyilishidir. 
Sovuqlikdan bo`ladigan tumov issiqlikdan bo`ladigan tumovdan ko`ra ko`proq 
uchraydi.
Nazla -
tomoqga, o`pkaga, qizilo`ngachga tushib, u yerlarda yara hosil qiladi. 
Ko`pincha u tufayli " it ishtahasi " (yo’qotish) qo`zg’aladi. Ba`zan nazla asab orqali 
eng uzoq a`zoga o`tadi. Nazla issiq, o`tkir bo`lsa, tomoq og’riqlari, o`pka 
yallig’lanishi, zotiljam, sil kasalligi kelib chiqadi. Nazla sho`r yoki nordon bo`lsa 
me`da og’riqlari, ich ketish, ichak shilinishi yuzaga keladi. Nazla moddadan, ya`ni 
burun nam shilliqidan bo`lsa, qulanj kasalligi yuzaga keladi. 
Sababi:
- mizojga xos issiqlik
-mizojga xos sovuqlik: sovuq havo, shimoldan esgan shamol, hammom, 
badantarbiya vaqti bosh ochiq bo`lganda etgan sirtqi sovuqlikdan yuzaga kelishi 
mumkin. 
-tomirdan qon olish sababli g’ovaklik paydo bo`ladi (miyada) va u gavdani 
issiq va sovuqni qabul qilishga qobiliyatli bo`ladi. 
-keksalar sovuq mizojli bo`lgani uchun va miyasi kuchsizligi tufayli miyaga 
o`tgan oziq singmaydi va chiqindi nazlaga o`tadi. 
Belgilari: 
1.Yuz va ko`zlarning qizarishi 
2.Oquvchi moddaning achishtirishi, suyuqligi, issiq tuyulishi, o`tkir bo`lishi, 
burun qoqqanda unda alangalanish hissining sezilishi. 

---

202 
3.Sarg’ish yo qizg’ish tupurish. 
4.Burun bitib manqalanishi. 
5.Nazla o`tkirligidan qitiqlanish belgilarining kuzatilishi. 
6.Aksirish.