Farmon Ergashovich Nurboeyv, Shahlo Shavkatovna Tillоeva, Dilbar Baxriddinovna Raxmatova

Qovuq kasalliklari 
Goho qovuqda moddali va moddasiz mizoj kasalliklari, shuningdek shish va 
tiqilmalar paydo bo`ladi, toshlar ham tiqilmalardan hisoblanadi. Goho bunda 
kichrayish va kattalashish kabi miqdor kasalliklari, ba`zan turtib chiqish va o’rnidan 
qo`zg’alish kabi noto`g’ri vaziyat kasalliklari paydo bo`ladi. Qovuqda yorilish, 
ochilish, ezilish va yaralanish bilan uzluksizlikning buzilishi kasalliklari ham paydo 
bo`ladi. 
Goho qovuqda boshqa boshqaruvchi va sharafli a`zolar hamkor bo`ladi. 
Masalan, miya qovuq kasalligida hamkor bo`lib, bosh og’riydi va bosh aylanishi yuz 
beradi. Ba`zan miya qovuqning issiqdan bo`lgan kasalliklariga hamkor bo`lib 
sarsomga borib etadi. Shuningdek, jigar ham qovuqda hamkorlik qilib, qovuqning 
sovuqligidan, ko`pincha, istisqo paydo bo`ladi. 
Qovuq kasalliklari qishda ko`p bo`ladi, bularni kam buyrakni davolaydigan 
narsalar bilan va kuchliroq ham tozalovchanroq haydovchanroq narsalar bilan 
davolanadi; bu xil dorilarni ichiladi, maxsus asbob yordamida qovuqning o`ziga 
yuboriladi, tashqaridan so`rib ishqalanadi, siydik yo`llari ustiga, kindik tagiga va 
ichki "chuqur darzga" bog’lanadi. Qovuq og’riqlari shimoliy havoda va shamol 
chog’ida, shimol tomondagi mamlakatlarda va sovuq fasllarda ko`p bo`ladi. 

---

335 
Qovuqni qizdiradigan narsalar: 
Siydikni haydovchi issiqlik dorilarning hammasi, qust, rum sunbuli va bon 
daraxti yog’lari kabi issiqlik yog’lar va issiqlik yelimlarni ishqalash va yuborish, 
issiqlik dorilardan ma`lum joyga kompress qilish va ularni quyuq surtma sifatida
ishlatish qovuqni qizdiruvchi narsalardir. 
Qovuqni sovutuvchi narsalar: 
Semizo`t, bodring va qovoq suvini kofur va sovuq suv bilan ichish. 
Surtmalardan sandal, kofur ham fufalning ayron bilan qo`shilgani, shuningdek, 
shiralar, shilliqlar va sovuqlik yog’lar ishlatiladi, masalan, yaxshi sifatli gul yog’i, 
qovoq urug’i yog’i, ko`knor urug’i yog’i va koxu urug’i yog’ini kofur va boshqa shu
xil dorilar bilan ishlatsa, asbob bilan qovuqqa yuboriladi.
-Qovuq, sovuqroq, yurakdan uzoqroq va undagi tosh kuchliroq qotib mahkam 
o`rnashganligi sababli, bu kasallik kuchli dorilarga muhtojdir. Buning dorilari 
buyrak toshlarini davolashda aytilgan kuchli dorilarning o`zidir.