Farmokognoziya oxiri p65

Dorivor preparatlari. 
Damlama, nastoyka, yangi yig‘ilgan,
quritilmagan bargning konservatsiya qilingan shirasi, planto-
glutsid preparati, barg briketi. Bargi yo‘talda beriladigan choy-
yig‘malar tarkibiga kiradi.
BURGA ZUBTURUM URUG‘I – SEMINA PSYLLII.
BURGA ZUBTURUMNING QURITILMAGAN YER USTKI
QISMI – HEKBA PLANTAGINIS RESENS
O‘simlikning nomi. Burga zubturumi — Plantago psyllium
L., zubturumdoshlar — Plantaginaceae oilasiga kiradi.
Bo‘yi 10—40 sm keladigan bir yillik o‘t o‘simlik (3-rangli
rasm). Poyasi sershox, yuqori qismi bezli tuklar bilan qoplan-
4-rasm.
 Zubturum bargining tashqi ko‘rinishi:
a)
bargning pastki epidermisi; 
b)
bargning yuqori epidermisi.
1
– oddiy tuk, 
2
– tuk o‘rni, 
3
– boshchali tuk, 
4
– qavatli kutikula.
1
2
3
4 3
a
b

---

57
gan. Bargi chiziqsimon bo‘lib, poyada qarama-qarshi o‘rnash-
gan. Gullari kalta, sharsimon boshoqchaga to‘plangan. Boshoq-
cha uzun bandli bo‘lib, barg qo‘ltig‘idan o‘sib chiqadi. Ko-
sacha va tojbarglari hamda otaligi to‘rttadan, onalik tuguni ikki
xonali, yuqoriga joylashgan. Mevasi — ikki urug‘li ko‘sak.
Iyun oyida gullaydi, urug‘i avgustda yetiladi.
Geografik tarqalishi.
Faqat Ozarbayjon va Turkmanistonda
yovvoyi holda uchraydi. Ukrainada hamda Moskva viloyatida
o‘stiriladi.
Mahsulot tayyorlash.
Meva yetilgandan so‘ng o‘simlik o‘rib
olib quritiladi, so‘ngra maydalanadi va elab urug‘i olinadi.
Mahsulotning tashqi ko‘rinishi.
Tayyor mahsulot qayiqcha-
simon urug‘dan iborat. Urug‘ning uzunligi 1,7—2,3 mm, eni
0,6—1,5 mm, ichki tomoni botiq, tashqi tomoni esa qavariq
bo‘lib, zixi ichiga qayrilgan. Ustki tomoni yaltiroq, qizil-
jigarrang, hidsiz, shilliq mazaga ega. Mahsulot sifatida burga
zubturum yerostki qismi o‘simlik gullashi boshlanishida yi-
g‘iladi va uni quritmay shira olish uchun ishlatiladi.
Yerustki qismi sershox va bargli poyadan tashkil topgan.
Barglari chiziqsimon, tekis qirrali bo‘lib, qarama-qarshi joy-
lashgan. Murakkab gulqo‘rg‘onli, to‘rt bo‘lakli gullari uzun
bandli, tuxumsimon yoki sharsimon, ko‘p gulli boshoqcha
to‘pgulga yig‘ilgan. Mahsulot kulrang-yashil, gullari pushti,
qo‘ng‘irrangli, hidsiz, biroz achchiq mazali bo‘ladi.