Farmokognoziya oxiri p65

Mahsulotning tashqi ko‘rinishi.
Tayyor mahsulot o‘simlik-
ning yerustki qismidan (poya, barg, gul va qisman mevadan)
tashkil topgan. Poyasining uzunligi 40 sm gacha, kulrang-
yashil, bo‘g‘inli, bo‘g‘inlarida poyani o‘rab turuvchi yupqa
pardachalar bo‘ladi. Barglari qisqa bandli, teskari tuxumsi-
mon yoki lansetsimon, uzunligi 3 sm gacha, eni 1 sm gacha,
yashil rangli bo‘lib, poyada ketma-ket joylashgan. Yashil-push-
ti rangli, mayda gullari bir nechtadan barg qo‘ltig‘iga o‘rnash-
gan. Mahsulot kuchsiz hid va biroz burushtiruvchi mazaga ega.
Kimyoviy tarkibi.
Mahsulot tarkibida 120—887 mg % as-
korbin kislota, vitamin K, avikularin, kversetin va giðerozid
flavon glikozidlari, karotin, oz miqdorda efir moyi, 3—4% osh-
lovchi va boshqa moddalar bo‘ladi.
Ishlatilishi.
Akusherlik-ginekologiya amaliyotida tug‘gandan
va abortdan so‘ng qon ketishini to‘xtatuvchi, siydik haydovchi
dori sifatida hamda buyrak va buyrak-tosh kasalligida ishlatiladi.
Dorivor preparatlari.
Damlama. Mahsulot Zdrenko yig‘masi
tarkibiga kiradi.

---

278
ACHCHIQ TORON YERUSTKI QISMI – HERBA POLIGONI
HYDROPIÐERIS
O‘simlikning nomi.
Achchiq toron (suv qalampiri, suvzam-
chi) — Polygonum hydropiðer L., torondoshlar — Polygona-
ceae oilasiga kiradi (73-rangli rasm).
Bir yillik, bo‘yi 20—70 sm ga yetadigan o‘t o‘simlik. Poyasi
bo‘g‘inli, tik o‘suvchi, tuksiz, pastki qismi qizil rangli, asos
qismidan boshlab shoxlangan. Bargi oddiy, pastki qismidagilari
qisqa bandli, yuqori qismidagilari esa poyada bandsiz ketma-
ket o‘rnashgan. Gullari mayda, ko‘rimsiz, egilgan boshoq-
simon shingilga to‘plangan. Mevasi — yong‘oqcha. May oyidan
boshlab sentabrgacha gullaydi.
Geografik tarqalishi.
Botqoqlashgan joylarda, nam o‘t-
loqlarda, ariq, ko‘l, hovuz, zovur bo‘ylarida va boshqa nam
joylarda o‘sadi. Asosan Ukraina, Belorus, Moldova, Rossiya-
ning Yevropa qismida va Uzoq Sharqda, Kavkaz, Sibir, O‘rta
Osiyoda uchraydi. Shimoliy Kavkaz, Ukraina, Belorus,
Rossiyaning markaziy viloyatlari
va boshqa yerlarda tayyorlanadi.