|
Iqtisodiyot ikkita asosiy tarmoqqa bo'linadi: makroiqtisodiyot va mikroiqtisodiyot. Makroiqtisodiyot — iqtisodiyotni batamom yoki iqtisodiyotni shunday yirik tarkibiy qismlaridan davlat va xususiy sektorlarni o'rganadi. Bunda iq tisod iyo tn ing um um iy tiz im i va tarkibiy qism lar (iq tisodiy turg'unsizlik, inflatsiya, ishsizlik, talab va taklif, iqtisodiy rivojlanish sikllari) orasidagi aloqalar batamom o'rganiladi. Makroiqtisodiyot umumiy bozorlarni (tovarlar, xizmatlar, ishchi kuchi va qimmatli qog'ozlar) tahlil qiladi. Makroiqtisodiyotda quyidagi kattaliklar tahlil q ilinadi: yalpi m illiy darom ad , m ahsulotning um um iy hajm i, d a ro m a d n in g u m u m iy h a jm i, x a ra ja tn in g u m um iy h a jm i, mashg'ullikning umumiy darajasi, narxlarning umumiy darajasi, umumiy talab, ishsizlik, inflatsiya va boshqalar.
Iqtisodiyot ikkita asosiy tarmoqqa bo'linadi: makroiqtisodiyot va mikroiqtisodiyot. Makroiqtisodiyot — iqtisodiyotni batamom yoki iqtisodiyotni shunday yirik tarkibiy qismlaridan davlat va xususiy sektorlarni o'rganadi. Bunda iq tisod iyo tn ing um um iy tiz im i va tarkibiy qism lar (iq tisodiy turg'unsizlik, inflatsiya, ishsizlik, talab va taklif, iqtisodiy rivojlanish sikllari) orasidagi aloqalar batamom o'rganiladi. Makroiqtisodiyot umumiy bozorlarni (tovarlar, xizmatlar, ishchi kuchi va qimmatli qog'ozlar) tahlil qiladi. Makroiqtisodiyotda quyidagi kattaliklar tahlil q ilinadi: yalpi m illiy darom ad , m ahsulotning um um iy hajm i, d a ro m a d n in g u m u m iy h a jm i, x a ra ja tn in g u m um iy h a jm i, mashg'ullikning umumiy darajasi, narxlarning umumiy darajasi, umumiy talab, ishsizlik, inflatsiya va boshqalar.
Makroiqtisodiyotni, aksincha, iqtisodiyotning "katta rasm" versiyasi deb hisoblash mumkin. Makroiqtisodiyot alohida bozorlarni tahlil qilish o'rniga, iqtisodiyotdagi yalpi ishlab chiqarish va iste'molga, makroiqtisodiyotchilar sog'inib yuboradigan umumiy statistikaga qaratilgan. Makroiqtisodchilar o'rganadigan ba'zi mavzular
daromad va sotish soliqlari kabi umumiy soliqlarning mahsulot va narxlarga ta'siri
iqtisodiy ko'tarilish va tanazzul sabablari
pul-kredit va soliq-byudjet siyosatining iqtisodiy salomatlikka ta'siri
ta'siri va foiz stavkalarini aniqlash jarayoni
ba'zi iqtisodiyotlarning boshqa iqtisodiyotlarga qaraganda tezroq o'sishiga sabab bo'ladi
Iqtisodiyotni ushbu darajada o'rganish uchun tadqiqotchilar ishlab chiqarilgan turli xil tovarlar va xizmatlarni ularning umumiy ishlab chiqarishga nisbatan hissalarini aks ettiradigan tarzda birlashtirishi kerak. Bu, odatda, yalpi ichki mahsulot (YaIM) kontseptsiyasidan foydalangan holda amalga oshiriladi va tovarlar va xizmatlar ularning bozor narxlari bo'yicha tortiladi.
Mikroiqtisodiyot: individual bozorlar
Mikroiqtisodiyot alohida iqtisodiy subyektlarning faoliyati bilan bog'liqdir. Ulaiga iste’molchilar, korxonalar (firmalar), alohida sohalar kiradi. Mikroiqtisodiyotda quyidagi kattaliklar tahlil qilinadi: biror korxona (yoki firma)ning ishchilar soni, tushumi yoki daromadi, ma’lum tovarga bo’lgan talab va uning narxi. Mikroiqtisodiyot bundan tashqari subyektlarning bir-biriga ta ’sir etishini, alohida bozorlarni tashkil qilishni, ularning rivojlanishi va faoliyat ko'rsatishini ham tekshiradi. Dorixona mikroiqtisodiyotning birsubyekti hisoblanadi.
Lotin tilini o'rganganlar "mikro-" prefiksi "kichik" degan ma'noni anglatadi, shuning uchun mikroiqtisodiyot kichik iqtisodiy birliklarni o'rganish ekanligi ajablanarli emas. Mikroiqtisodiyot sohasi shunga o'xshash narsalar bilan bog'liq iste'molchilarning qarorlarini qabul qilish va yordam dasturini maksimal darajaga ko'tarish qat'iy ishlab chiqarish va foydani ko'paytirish individual bozor muvozanati davlat tomonidan tartibga solishning individual bozorlarga ta'siri tashqi ta'sirlar va boshqa bozor ta'sirlari Boshqacha qilib aytganda, mikroiqtisodiyot apelsin bozorlari, kabel televideniesi bozori yoki malakali ishchilar bozori kabi mahsulotlarning, elektronikaning yoki butun ishchi kuchlarining umumiy bozorlaridan farqli o'laroq, alohida bozorlarning xatti-harakatlariga tegishli. Mikroiqtisodiyot mahalliy boshqaruv, biznes va shaxsiy moliyalashtirish, aktsionerlik investitsiyalarining aniq tadqiqotlari va venchur kapitalistik harakatlar uchun individual bozor bashoratlari uchun juda muhimdir.
E’TIBORINGIZ UCHUN RAHMAT!
Do'stlaringiz bilan baham: |
