Farmatsevtika ishini tashkil

Taklif 
— bu iste’molchilaming talabnomalari asosida (tibbiyot) 
tovarlam i t a ’m inotchilar tom onidan berilgan haqiqiy hajmi.
Talab 
— ehtiyojning bir qismi boMib, sotib olish xususiyati 
bilan mustahkamlanadi. Talabning ehtiyojdan farqi, u o‘lchanadi, 
sotish hajm ining yigMlgan m a’lum otlar, iste’m olchilar so'rovi va 
boshqalar asosida istiqboli aniqlanadi.
Hozirgi kunda dori vositalariga boMgan ehtiyoj dunyo bozorida 
yiliga o‘rtacha 15% o ‘sib borishi kuzatilmoqda.
Dori vositalarining ehtiyojini aniqlashda ular iste’moliga ta ’sir 
etuvchi om illam i e ’tiborga olish kerak.
Talabni shakllantirishdagi asosiy om illar quyidagilar:
— aholining sonini o ‘sishi va uning moddiy farovonligini 
yaxshilanishi;
— davolash-profilaktika va dorixona muassasalarini va ulardagi 
boMgan tibbiyot va dorixona xodimlari sonini ko'payib borishi;
— tibbiyot fanlarining rivojlanishi, yangicha tashxis usullarini 
tatbiq qilish, dori vositalaridan sam araliroq foydalanishi;
— aholining um um iy m adaniyati va tibbiy savodxonligini 
oshishi;
— katta yoshdagi dori vositalariga talab ko‘p boMgan odam lar 
sonini ortib borishi.
D ori vositalariga boMgan ehtiyojni aniqlash ko‘p omillarga 
bogMiq juda murakkab jarayon, chunki iste’mol mahsuloti boMgan 
dori vositalari bir qator o ‘ziga xos hususiyatlarga ega.
Dori vositasi 
— bu aksariyat holda kimyoviy substansiya boMib, 
u inson hayotini saqlab qolishga moMjallangan, iste’mol m ahsuloti 
sifatida inson salomatligiga zarar yetkazmaslik m aqsadida alohida 
yondashuvni talab qiladi.
Dori vositalari biologik faol m oddalar boMib, ular h ar bir 
funksional a ’zoga alohida yoki kasallik chaqiruvchilarga qarshi 
ta ’sir qiladi. Dori vositalarining umumiy soni bizning m am lakatda
178

---

turli dori vositalari ro'yxati, dozasi va qadoqlanishi bo‘yicha hozirgi 
vaqtda 4000 ni tashkil qiladi.
Dori vositalarining asosiy o ‘ziga xos tomoni shundan iboratki, 
m ahsulot sifatida ishlatilishi va bem orlar tom onidan o ‘zi tanlab 
ololmagani uchun ular ta ’siri va qoMlash xususiyatlarini biladigan 
mutaxassislar belgilab beradilar. Buning uchun bem or am bula­
toriya, poliklinika yoki davolash-profilaktika muassasalariga murojaat 
qilishi kerak. Bundan tashqari profilaktika va sanitariya - gigiyena 
maqsadlari uchun dori vositalari va tibbiy ashyolami ishlatishda 
ham aks etadi. Dori vositalarini ishlatish yoki uni qoMlash uchun 
yoMlanma berish faqatgina kasalning xususiyatlariga bogMiq boMib 
qolm ay, bem or dori vositalarini qabul qilishi, tibbiy yordam 
ko'rsatish va boshqa omillar bilan ham bogMiqdir.
Dori vositalariga boMgan ehtiyoj doimiy boMmaydi, u odam 
organizmidagi turli patologik o ‘zgarishlar davrida paydo boMadi va 
ular iste’molini asosiy sababi aholining sogMigMni saqlashdan iborat.