Farmatsevtika ishini tashkil

11.5. DORI VOSITALARI VA TIBBIYOTDA ISHLATILADIGAN
BUYUMLARNI SAQLANISHINI TASHKIL QILISH
Tovarlami saqlash tovar harakatining barcha bo‘g‘inlarida, 
ya’ni tayyor mahsulotni ishlab chiqarishdan boshlab uni iste’mol 
qilish mobaynida amalga oshiriladi.
T ovarlam i saqlash — bu to v a m in g sifati va m iq d o rin i 
o ‘zgartirmaslik maqsadida ombor xonalariga joylashtirish va saqlash 
jarayonidir. Saqlashdan asosiy maqsad — tovarlarning boshlangMch 
xossalarining barqarorligini ta ’minlash demakdir. Tegishli saqlash 
xonalarining mavjudligi, zarur saqlash tartiblarini yaratilishi, 
saqlash davom ida tovarlam i to ‘g‘ri joylashtirishni tashkil qilish
— tovarlam i saqlash shart-sharoitlarining asosini tashkil qiladi.
O m b o rx o n a la r va m o d d iy x o n a la r d a saq lash u c h u n
farmatsevtik m ahsulotlam ing xususiyatlariga bogMiq m uayyan 
sharoitlar asosida amalga oshiriladi. Saqlash sharoitlarining (havo 
harorati va namligi) asosiy ko‘rsatkichlarining nazoratini olib borish 
uchun har bir xonada term om etr va gigrom etr boMib, ular saqlash 
uchun xonalar-ning ichki devorlarida isitkich asboblardan yerdan
1,5—1,7 m e tr balan d lik d a, esh ik d an esa 3 m etr m aso fad a 
joylashgan boMadi. Havo harorati va namligi bir kunda kam ida 1 
m arta tekshiriladi, asboblam ing ko ‘rsatkichlari har bir boMimda 
boMishi kerak va maxsus hisob daftarida belgilanadi.
Saqlash xonalarida havo tozaligiga rioya qilish uchun tortib 
ketadigan ventilyatsiya qurilm alari boMishi kerak. D orixona 
assortimentidagi m ahsulotlar sifatiga turli tashqi omillar ayniqsa
211

---

fizik-kimyoviy xususiyatlarga ta ’sir ko'rsatadi. Shu sababli ulam i 
saqlashda yuqoridagi om illar ta ’sirini hisobga olish lozim.
Yoruqlikdan saqlanish lozim b o ‘lgan dori vositalari — qoron- 
g‘i, salqin xonalarda yoki eshiklari zich yopiladigan, ichki tom oni 
qora rangli b o ‘yoq bilan bo'yalgan shkaflarda yoki qopqoqlari 
zich yopiladigan qutilarda saqlanishi talab etiladi.
Atmosferadagi suv bug'lari yoki namlikka sezgir bo'lgan dori 
vositalari salqin joylarda, germetik yopilgan, suv b u g ia ri yoki 
nam likni o ‘tkazm aydigan m atodan yasalgan, shisha, m etall, 
aluminiy, plastmassa idishlarda saqlanishi lozim:
— kuydirilgan gips yaxshi yopiladigan idishlarda saqlanadi 
(masalan, mahkam yopiladigan ichiga yopiladigan polietilen plyonka 
solingan yog‘och quti yoki yog'och bochkalarda);
— xantal ko‘kining ichi laklangan tem ir bankalarda saqlanadi;
— xantal m ahkam berkitilgan idishlarga solingan polietilen 
plyonka yoki pergam ent qog‘ozga o ‘ralgan holda saqlanadi.
U chuvchan dori vositalari salqin joylarda germetik berkitila- 
digan uchuvchan moddalam i o ‘tkazmaydigan materiallardan tay­
yorlangan idishlarda saqlanadi.
Kristalgidratlar havoning nisbiy namligi 50—65% bo'lgan 
salqin joylarda germetik yopiladigan shisha, metall yoki qalin 
plastm assadan ishlangan idishlarda saqlanadi.
Havo haroratining yuqori yoki pastligi ta ’sir etuvchi dori 
vositalarni saqlashda, ulam ing yorligM va ishlatish uchun q o ‘llan- 
masida ko'rsatilgan harorati rejimiga e’tibor beriladi.
O rganopreparatlam i quruq sharoitda, yorug‘likdan saqlangan 
holda 1°— + 15°C gacha bo'lgan haroratda saqlanadi (boshqa 
ko‘rsatm a berilm agan bo'lsa).
Tibbiy yog'lar odatda + 4°— + 12°C gacha saqlanadi.
G azlar ta ’siridan saqlanishi shart bo'lgan dori vositalari 
germ etik yopiladigan gazlarni o ‘tkazm aydigan m ateriallardan 
ishlangan idishlarda iloji boricha to'latilgan holda saqlanadi.
T urli farm ak o terap ev tik guruhga m ansub b o ‘lgan dori 
vositalarini saqlashda hidli va b o ‘yovchi dori vositalari guruhi 
ham ajratiladi.
2 1 2

---

Hidli dori vositalari guruhiga uchuvchan ham da uchuvchan 
boMmagan lekin o ‘ta hidli dori vositalari kiradi. Ulam i germetik 
yopiq idishlarda bir biridan alohida holda nomi bo‘yitha saqlanadi.
Bo‘yovchi xususiyatli dori vositalariga — idishlarda, jihozlarda 
va rangli iz qoldiruvchi oddiy sanitar-gigiyenik ishlovda yuvilmay- 
digan dori vositalari kiradi (brilliant yashili, m etilen ko‘ki, 
indigokarmin va hokazolar).
Bo‘yovchi dori moddalari alohida maxsus zich yopiluvchi 
shkaflarda saqlanadi (nom i b o ‘yicha). Bo'yovchi m oddalarni 
ishlatishda ulaming har biri uchun alohida torozilar, hovonchalar, 
shpatellar va boshqa inventarlar ajratiladi.
D orivor o ‘simliklar xomashyosi va yig‘m alarni saqlashda 
quyidagilar talab etiladi:
a) yaxshi yopiladigan idish;
b) quruq yaxshi ventilatsiyalanuvchi havo almashuvi ta ’m in- 
langan xona. Idishning turi xomashyoni saqlash joyiga bogMiq.
Om borxonada dorivor o'sim liklar xomashyosi so‘kchak!arda 
saqlanadi buning uchun yopiq yashiklar, qoplar (kesilgan xom - 
ashyo), ikki qavatli qoplar, karton o ‘ramlari (poroshoklar) boMishi 
kerak.
0 ‘z tarkibida efir moylarini saqlovchi (masalan: shalfey o ‘ti), 
ayrim gigroskopik o ‘tlar, barglar, mevalar (masalan: angishvonagul 
bargi, dalachoy va boshqalar) alohida yaxshi yopiladigan idishda 
saqlanadi.
Zaharli va giyohvand moddalar saqlovchi dori vositalari alohida 
xonalarda, maxsus qulflanadigan tem ir shkaflarda saqlanadi.
Quritilgan shirador mevalami om bor hasharotlaridan himoya- 
lash uchun flakonga xloroform solib, bugMari chiqib turuvchi 
trubkasi boMgan tiqin bilan yopiladi va mevalar saqlaydigan yashik 
ichiga solib qo'yiladi.
Tarkibida yurak glikozidlari saqlovchi dorivor o‘simliklar xom - 
ashyosiga (masalan: angishvonagul bargi, marvaridgul mevasi va 
boshqalar) alohida e ’tibor berish kerak. Davlat Farm akopeyasida 
ular uchun q at’iy saqlash m uddatlari va biologik faqlligini qayta 
tekshirish uchun talablar belgilangan.
Barcha dorivor o ‘simliklar xomashyosi vaqti-vaqti bilan Davlat
213

---

Farmakopeyasi nazoratidan o 'tib turishi shart. Standartga javob 
bermagan xomashyoni yaroqsiz deb topiladi yoki qaytadan ishlab 
chiqilgan va ijobiy nazoratdan so‘ng ishlatiladi.