iqtisodiy baholash m uhim o ‘rin tu ta bosh lan g an d an so ‘ng,
«farmakoiqtisodiyot» atamasi kirib kelgan.
Bu vaqt ichida qilingan ishlar mahsuli sifatida AQSh SogMiqni
saqlash tizimi, tibbiy xizmat ko'rsatish
va tibbiy tovarlar ishlab
chiqaruvchi assotsiatsiya (U.S. Yealth and H um an Services,
Aqency for Health G are Policy and Reseaarch, and the Health
O u tc o m e s W o rk G r o u p o f P h a r m a c e u ti c a l R e s e a rc h
M anufacturer’s Association ) tom onidan ta ’sis etilgan ISPOR
(International Sociatary o f Pharm acoeconom ies and Outcames
Research) —Xalqaro farmakoiqtisodiyot
izlanishlar tashkilotini
k e ltiris h m u m k in . Bu ta s h k ilo t b u tu n d u n y o b o 'y ic h a
farmakoiqtisodiyot izlanishlami moliyalashtiradi, olingan natijalami
yig'adi va umumlashtiradi.
Bu tashkilot tomonidan 1998-yil fevral oyida o'tkazilgan ilmiy-
amaliy uchrashuv va konferensiyada farmakoiqtisodiyot bo ‘yicha
uslubiy qoMlanmalar m uhokam adan o ‘tkazildi va tasdiqlandi. Bu
uslubiy qoMlanmalar yordam ida farmakoiqtisodiyot izlanishlami
o'tkazish, natijalam i tahlil qilish va SogMiqni saqlashda yakuniy
xulosalar chiqarishda k o ‘m aklashadigan axborot bazalaridan
foydalanish mumkin.
Aytish m um kinki, farm akoiqtisodiyotni fan sifatida tan
olinishiga asos shu yerda qo'yildi.
Farmakoiqtisodiyotning Yevropadagi rivoji haqida m a’lum ot
lami shu sohaga ulkan xizmatlari singgan M. D rum m ond to'plagan.
Uning bildirishicha farmakoiqtisodning um um iy rivojlanishi ko‘p
hollarda Yevropada SogMiqni saqlash
tizim i olib borayotgan
siyosatga bogMiq.
Ilgari Yevropaning davlatlari qonunchiligida dori vositalariga
narx belgilash bo'yicha iqtisodiy asos yo‘q edi. Biroq yaqindan
b ir q a n ch a Y evropa d av latlarid a b u n d ay ta la b la r qonunga
kiritilmoqda. Bundan tashqari ba’zi davlatlarda farmakoiqtisodiyot
izlanishlar o'tkazish b o ‘yicha tavsiyanom alar ishlab chiqilgan.
Yevropada 13 ta davlatda farmakoiqtisodiyot izlanishlari olib
boriladi. H ar bir davlatdan 5 tadan yirik tadqiqot natijalari olindi.
S huningdek, o ‘tkazilgan farm akoiqtisodiyot izlanishlarning
166
umumiy soni va q o ‘llanilgan analiz usullari o'rganildi. Natijalar
sifatida quyidagilami keltirish mumkin.
Ba’zi davlatlarda farmakoiqtisodiyot
tadqiqotlar natijalari
rasmiy oiganlar tom onidan so'ralm oqda. Masalan, Portugaliyada
yangi qonunda dori vositalari xarajatlarini qoplash masalalari bilan
shug‘ullanuvchi agentlik, Infarmed dori vositasini formulyarga
kiritishda iqtisodiy ekspertiza xulosasini talab qiladi. Finlandiyada
1998-yil boshidan dori vositasi uchun ulguiji narx belgilash uchun
kom paniyalardan farm akoiqtisodiyot
baholanganligi haqidagi
m a’lum otlam i ham taqdim etishi talab etiladi. Izlanishlar yangi
dori vositasining qiymati va samarasini baholashda boshqa mavjud
vositalardan ustunligi haqida keng ham da ishonchli m a’lumotlarga
ega b o ‘lishi kerak.
Daniyada formulyarga yangi dori vositalarini kiritishda Daniya
tibbiy agentligiga farmakoiqtisodiyot izlanishlar natijalari ilova
qilinadi. Bunday kelishuv farmatsevtik m ahsulotlar ishlab chiqa-
ruvchilar assotsiatsiyasi va SogMiqni saqlash vazirligi o'rtasida ham
mavjud bo ‘lib, ularning maqsadi dori vositalariga xarajatlarni
qisqartirishdir.
Buyuk Britaniyada SogMiqni saqlash departam enti tom onidan
klinik afzallik milliy instituti (N IC E — N ational Institut Sor
Clinical excelence) tashkil etilgan. Bu institut har yili 30 ta yangi
dori vositalari va texnologiyalarni toMiq baholaydi. N IC E
izlanishlari natijalariga ko‘ra yangi texnologiyalar, dori vositalarini
m uvofiq qoMlash b o 'y ic h a tavsiyanom alar ishlab chiqiladi.
U m u m an olganda Y evropa davlatlarida
farm akoiqtisodiyot
izlanishlarga juda jiddiy yondoshmoqda.
Bizga yaqin boMgan Rossiyada SogMiqni saqlash tizimidagi
farm akoiqtisodiyotning o ‘m i haqida biroz kengroq m a’lum ot
bersak, 1999-yilni Rossiya uchun farm akoiqtisodiyotning qad
rostlashi desak boMadi. 1998-yil oxirida Moskva shahrida RAMN
q o sh id ag i on k o lo g iy a m a rk a zid a b irin c h i b o r «R ossiyada
farmakoiqtisodiyot. Birinchi tajriba» mavzusida ilmiy konferensiya
o ‘tkazildi. K onferensiya onkologik .kasalliklarni davolashda
farmakoiqtisodiyotning asosiy m uammolariga bagMshlandi. 1999-
yil aprel va noyabr oylarida «Человек и Лекарство» kongressida
167
va Moskva tibbiyot akademiyasida farmakoiqtisodiyot b o ‘yicha
m a’ruza va amaliy mashg‘ulot kurslari o'tkazildi va eshituvchilarga
sertifikatlar berildi.
1999-yilning 22—23-noyabrida Moskva shahrida birinchi
u m u m ro ssiy a « F a rm a k o iq tiso d iy o t. U c h in c h i
m ing y illik
bo‘sag‘asida iqtisodiyot» mavzusida kongress o'tkazildi.
2000-yil 20—22-noyabr kunlari esa ikkinchi — umumrossiya
farmakoiqtisodiyot kongressi o ‘tkazildi.
Umuman olganda Rossiyada farmakoiqtisodiyot so‘nggi yillarda
yaxshigina rivojlandi. Buni R F Sog‘liqni saqlash vazirligi dori
vositalari bilan ta ’minlash, ulaming sifatini yaxshilash va muvofiq
foydalanish bo'yicha ilmiy asoslangan islohotlar o'tkazayotganida
hamda bunda farmakoepidemiologik va farmakoiqtisodiyot ilmiy
yondashuvlarga tayanganida ko'rishim iz mumkin.
Do'stlaringiz bilan baham: 
