Farmatsevtik kimyo

GLITSERIN 

Glycerinum 

        Tibbiyot extiyojlari uchun ishlatiladigan glitserin biroz chuchmal mazali, rangsiz, qidsiz va 

tiniq siropsimon suyuqlik bo‘lib, suv va spirt bilan yaxshi aralashadi, efir va moylarda deyarli 

erimaydi. Uning zichligi 1,225—1,235 gG`sm3 ga teng bo‘lib, tarkibida 84—88% glitserin 

bo‘ladi. 

    Glitserinning chinligini  akrolein xosil qilish reaktsiyasi bo‘yicha aniqlanadi. Buning uchun 

glitseringa suv tortib oluvchi modda sifatida kaliy bisulfat va suvsiz magniy sulfat qo‘shib 

qizdirilganda, o‘tkir qo‘lansa xidli, to‘yinmagan aldegid-akrolein xosil qiladi.  

   Reaktsiyani quyidagi tenglama bo‘yicha  ifodalash mumkin.  

 

 

       Davlat farmakopeyasida, spirtning tozaligiga katta talab qo‘yilgan.Uning tarkibida yot 

moddalardan xlorid sulfat, oqir metall ionlari, shuningdek aldegid, metanol, furfurol,  kaytaruvchi, 

oshlovchi, asos xossali moddalarning bor-yo‘qligi tekshirilib ko‘riladi. Spirt tarkibiga qo‘shilib 

qolishi mumkin bo‘lgan metanolni aniqlash uchun uni, avval fosfat kislota ishtirokida kaliy 

permanganat yordamida oksidlab formaldegidga o‘tkaziladi. 

---

Pharmaceutical chemistry  

Autors: Iminova I.M., Olimov X.Q., Zaripova N.T.. 

 

82 

 

 

So‘ngra eritmadagi ortiqcha kaliy permanganatni suyuklik rangsizlangunga qadar, natriy bisulfit 

eritmasi ta'sirida parchalanadi. 

 

Keyinchalik, rangsizlantirilgan eritmaga xromotrop kislotasining dinatriyli tuzi qo‘shiladi. Bunda 

suyuqlikning binafsha rangga bo‘yalishi preparat tarkibiga metanol qo‘shilib qolganligini 

bildiradi.  

Reaktsiya tenglamasi quyidagicha ifodalanadi.  

 

 

 

 

         Etil spirtining dori turlaridagi miqdorini DF ko‘rsatmasiga binoan, uning zichligi bo‘yicha 

yoki eritmalaridan qaynash xaroratigacha qizdirish yordamida xaydab olish yo‘li bilan aniqlanadi. 

DF da glitserinning miqdorini aniqlash  ko‘rsatilmagan  bo‘lsa-da,  uni  neytrallash  usuli bo‘yicha 

aniqlash mumkin. Buning uchun ma'lum miqdordagi preparatga atsetat angidrid qo‘shib 

qaynatilsa, glitserin uchatsetatga o‘tadi. 

 

---

Pharmaceutical chemistry  

Autors: Iminova I.M., Olimov X.Q., Zaripova N.T.. 

 

83 

 

         Keyin uni issiq suv bilan suyultiriladi, bunda reaktsiyaga kirishmay qolgan atsetat angidridni 

atsetat kislotaga o‘tkazib, fenolftalein indikatori ishtirokida natriy gidroksid eritmasi bilan 

neytrallanadi. So‘ngra neytrallangan suyuqlikka 0,1 molG`l natriy ishqori qo‘shib, bir necha minut 

qaynatilsa, glitserin uchatsetat, natriy atsetat va glitseringa parchalanadi. Reaktsiyaga kirishmay, 

ortib qolgan ishqorni xlorid kislotaning 0,1 molG`l eritmasi bilan titrlanadi.