Farmatsevtik kimyo

FTORFENAZIN-Phthorphenazinum 

2- triftormetil-10-{3- [1- (r-oksietil)- piperazinil-

4] propil}- fenatiazin, digidroxlorid Ftorfenazin  

oq yoki yashil sarg‘imtirroq kristall kukun 

bo‘lib, suvda engil eriydi, efir va benzolda 

erimaydi. 

CHinligi:  

 

1.

 

Metil ko‘ki va kons. sulfat kislota 

ishtirokida yashil ko‘k  rangli birikma 

hosil bo‘lish reaksiyasi 

2.

 

Ftorga xos alizarin qizil “S” sirkoniy 

bilan sariq rangga kiradi 

Miqdori: 

Suvsiz muhitda kislota asos titrlash 

usuli 

Ishlatilishi:  

Kuchli neyroleptik va qusishga 

qarshi vosita 

 

SHunday qilib fenotiazin qator preparatlarning barchasi fizikaviy xossalari jixatidan oq 

yoki biroz sarg‘imtir –oq (etaperazin), oq sariq (etmozin) kristall kukun moddadir. Ularning 

ko‘pchiligi suvda yaxshi eriydi, spirtda eriydi, efir, xloroform va atsetonda erimaydi. Fenotiazinning 

hosilalari havo kislorodi va yorug‘lik nurlari ta’sirida engil oksidlanadi va turli rangga bo‘yalgan 

---

Pharmaceutical chemistry  

Autors:  Juraeva A.A., Muhitdinova K.Sh., Zaripova N.T.  R.A.Xusainova, A.D.Tashpulatova 

 

385 

moddalar hosil kiladi. Masalan, yorug‘lik ta’sirida aminazin va etmozin qorayadi, xloratsezin pushti 

rangga bo‘yaladi, propazin esa ko‘k-yashil tus oladi. 

Fenotiazin qator dori moddalarning chinligini aniqlashda juda ko‘p xilma-xil reaksiyalar 

tavsiya qilingan bo‘lib, ularning aksariyati oksidlovchi xossadagi reaktivlar, jumladan bromli suv, 

nitrat kislota, xloramin, temir ( I I I )   xlorid va boshqalar ta’sirida engil oksidlanib, turli rangga 

bo‘yalgan birikmalar hosil qilishga asoslangan. Fenotiazin preparatlarning ko‘pchiligi oksidlanish 

natijasida qizil, qizil-qo‘ng‘ir, to‘q sariq jigar rangli birikmalar hosil kiladi. 

Fenotiazin gurux preparatlarning chinligini bromli suv yordamida aniqlashda ularning 

suvdagi eritmasiga reaktiv qo‘shib qaynaguncha isitiladi va rang hosil bo‘lishi kuzatiladi. Brom 

ta’sirida preparatlarning ranglanishi, ulardagi fenotiazin xalqasining oksidlanishi va natijada 

perbromfenotiazoniy kationining hosil bo‘lishiga hamda undagi oltingugurtning olti valentgacha o‘tib 

ketishiga  

asoslangan deb faraz qilinadi.  

 

Fenotiazin hosilalarining turli reaktivlar ta’sirida rangli birikmalar hosil qilishini jadvalda 

keltirilgan misollarda ko‘rish mumkin.