Farmatsevtik biotexnologiya

MASHG‘ULOT №
5 
Mavzu: Biotexnologiya sanoatida qo‘llaniladigan bioreaktorlar
Mashg'ulot shakli:
«Sanoat farmatsiyasi» yo‘nalishi talabalari uchun amaliy mashg‘ulot. 
Mashg'ulot uslubi:
«Skarabey» texnologiyasi. 
Mashg‘ulot maqsadi:
biotehnologiyada laboratoriya hamda sanoat miqyosida qo'llaniladigan 
jarayonlar, bioreaktorlar, ularning turlari va ishlash printsipi 
Mavzuning ahamiyati:
biologik material bilan ishlashda muhandis-biotehnolog qanday 
biologik jarayonlarga duch kelishini hamda qaysi qurilmalar bilan ishashini bilishi juda muhim, 
chunki kelgusida muhandis-biotehnolog faqat tirik organizmlar bilan ishlaydi 
Ishning nazariy qismi 
 
Biotehnologiya-biologik jarayonlardan tehnika va sanoatda foydalanish. Bu 
jarayonlar (mutahassis biotehnolog ishtirokida) bioob'ekt yordamida kerakli natija olishga 
qaratilgan. Biologik tehnologiya jarayonlari kimyoviy tehnologiya jarayonlaridan keskin farq 
qiladi. Biologik tehnologiya jarayonlarida asosiy komponent- bioob'ekt (virus, bakteriya, 
zamburug', o'simlik va hayvon hujayralari, biomolekulalar). Kimyoviy tehnologiyada bunday 
ob'ektlar ishlatilmaydi. Kimyoviy tehnologiyada qo'llaniladigan jarayonlar esa, masalan, yuqori 
temperatura, katta bosim biotehnologiyada qo'llanilmaydi. Biroq reaktsiyalar – ular hoh 
kimyoviy, hoh biokimyoviy bo'lsin, barchasi Le Shatel'e printsipiga bo'ysunadi. 
Birgina (quyida ko'rsatilgan) umumlashgan shema biotehnologik jarayonlarning hammasini 
qamrab ololmaydi. Aksariyat jarayonlar yana bir qancha bo'linmalarga ajraladi. Masalan, 
baholash: bioob'ektlarning hujayraviy tuzilishiga ko'ra qaysi oilaga mansubligi (akariotlar, 
eukariotlar, prokariotlar), bioob'ektlarning funktsional faolligi (biosintez, biotransformatsiya). 
Shuningdek, fermentatsiya va mahsulotni ajratish jarayonlari ham bir necha bosqichlardan iborat 
bo'ladi.
Ozuqa muhiti 
ingredientlari 
Ozuqa muhitini tayyorlash 
Suv 

---

73 
 
3-rasm.. Biotehnologik jarayonlarning umumlashgan shemasi. 
Biotehnologiya jarayonlarini shartli ravishda 3 guruhga ajratish mumkin: 

biologik 

biokimyoviy 

bioanalog 
Birinchi guruhga (biologik) bevosita akariotlar, eukariotlar, prokariotlardan foydalanish 
kiradi. Ikkinchi guruh (biokimyoviy) jarayonlar fermentlardan foygalanishga asoslangan. 
Uchinchi guruh biotehnologiya jarayonlariga (bioanalog) esa tirik organizmlar moddalar 
almashinuvi natijasida hosil bo'ladigan mahsulotlarni kimyoviy yo'l bilan sintez qilish kiradi. 
Bioanalog jarayonlarga antibiotiklar sintezini misol qilib keltirish mumkin.