Farmatsevtik biotexnologiya



Download 4,16 Mb.
Pdf ko'rish
bet57/134
Sana28.09.2022
Hajmi4,16 Mb.
#850569
1   ...   53   54   55   56   57   58   59   60   ...   134
Bog'liq
farmatsevtik biotexnologiya (1)

BIJG‘ISH 
Bijg‘ish hodisasi juda ham qadimdan ma’lum bo‘lsada, uning haqiqiy tabiati va umumiy 
mexanizmi mashhur fransuz olimi 
Lui Paster
tadqiqotlari asosida aniqlandi. 1861 yili L.Paster 
glyukozadan etil spirti va uglerod (IV)- oksidining (karbonat angidridi) hosil bo‘lishi atmosfera 
kislorodi ishtirokisiz sodir bo‘lishini kuzatdi. 
Fermentatsiya
deb ataladigan bu jarayon, tirik organizmlarning kislorod bo‘lmagan 
sharoitda, glyukozadan oziqa va energiya olish qobiliyatining ifodasi degan ta’rifi, ilmu-fan 
tarihida buyuk ahamiyatga ega bo‘ldi. Ammo bu jarayonni L.Paster faqat tirik organizmlar 
(achitqi zamburug‘lari va boshqa mikroorganizmlarlar) hayot faoliyatigagina bog‘lab, bu 
organizmlarsiz bijg‘ish yuz bermasligini ta’kidlagan edi. 
Keyinchalik bu jarayonni amalga oshiradigan fermentlarni batafsilroq o‘rganishga 
muvaffaq bo‘lindi. 1897 yili Byuxner hujayrasiz achitqi shirasini (zimazani), A.N.Lebedov esa 
achitqi zamburug‘laridan shira (matseratsiya) mahsuloti ajratib olishga erishdilar. Bijg‘ish 
(achish) jarayonida ishtirok etuvchi fermentlar va ularning substratlari bir qator mashhur olimlar 
tomonidan batafsil o‘rganilib chiqildi va achitqi shirasi murakkab ferment va kofermentlar 
tizimidan iborat ekanligi tasdiqlandi. 
Hayvon to‘qimalaridagi singari ba’zi bakteriyalarda ham achish jarayoni natijasida sut 
kislotaning hosil bo‘lish jarayoni bilan birga achitqi hujayralari, muskul va jigarda ruy 
beradigan achish jarayonining reaksiyalari asosan bir xil ekanligi aniqlandi. Spirt va laktat 
kislota achishining kimyoviy asosini o‘rganish jarayonida A.A.Ivanov, Garden va Yonglar 
tomonidan hujayrasiz achitqi shirasida, achish uchun zarur bo‘lgan fosfat kislota lozim 
ekanligi ko‘rsatilgan va birinchi fosfat efiri - fruktoza -1,6 - difosfatning ajratib olinishi, deyarli 
bir vaqtda boshlangan. 
SHunday qilib, bijg‘ish anaerob sharoitda sodir bo‘ladigan oksidlanish-qaytarilish 
jarayonida organik moddalarning o‘zgarishi (parchalanishi) bo‘lib, uning natijasida organizm 
o‘zining hayoti uchun zarur bo‘lgan energiya oladi.
Bunda, ADF va anorganik F dan ATF 
sintezlanadi: 


69 
ADF ni fosforlashga olib keladigan reaksiya, oksidlanish reaksiyasi hisoblanadi. Bijg‘ish 
vaqtida energiya tiklanishidan tashqari vodorod atomini bir organik birikmadan ikkinchisiga 
o‘tishi sodir bo‘ladi. 
Organik birikmalar bijg‘ishni har xil bosqichlarida donor yoki akseptor vazifasini bajaradi. 
Bijg‘itishni oraliq bosqichlarida suvsizlanish reaksiyalarida vodorodning akseptori vazifasini 
NAD
+
bajaradi. Reaksiya natijasida hosil bo‘lgan NADN keyinchalik oksidlanib NAD
+
ga 
aylanadi, vodorod atomlari esa substratni oraliq mahsuloti metabolizmiga o‘tadi. 
“Bijg‘ish”
atamasi biologik jarayonlarda umumlashgan ma’noda ishlatilib, u tirik 
organizmlar tomonidan kislorodsiz sharoitda, energiya olish uchun organik birikmalarni to‘la 
bo‘lmagan parchalanishi ma’nosini beradi. 
Mana shundan kelib chiqqan holda, erda dastlabki organizmlar atmosferada kislorod 
bo‘lmagan sharoitda paydo bo‘lgan deb hisoblanadi. Bijg‘ishni organik substratlardan energiya 
ajratib chiqaruvchi birinchi biologik jarayon deb qarash mumkin. 
Har qanday tipdagi bijg‘ish jarayoni qo‘yidagi keltirilgan chizma asosida amalga oshadi. 
Amalda u yoki bu tipdagi bijg‘ish jarayoni, o‘sha murakkab va ko‘p bosqichli fermentativ 
reaksiyalar natijasida hosil bo‘luvchi oxirgi mahsulot bilan aniqlanadi. 
Bijg‘ish jarayoni har xil taksonomik guruhlarga mansub bo‘lgan mikroorganizmlar 
tomonidan amalga oshiriladi. 
Fundamental fanlarni rivojlantirish doimiy ravishda biotexnologiyadan foydalanish 
davrasini yanada kengaytirib borgani sari, biotexnologiyaning o‘zi fundamental fanlar oldiga 
yangidan yangi vazifalar qo‘yib boradi. 
Biotexnologiyaning asosiy vazifalaridan biri tirik mikroorganizmlarga xos bo‘lgan ochiq 
yoki yopiq tizimdagi biotexnologik jarayonlardan sanoat sharoitida foydalanishdan iboratdir. Bu 
birinchi navbatda, mikroorganizmlarga xos bo‘lgan fermentativ reaksiyalarning beqiyos 
imkoniyatlaridan foydalanish va mikroorganizmlar shtammlarini genetik modifikatsiya qilish 
orqali bu imkoniyatlarni yanada kuchaytirishdan iborat. 

Download 4,16 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   53   54   55   56   57   58   59   60   ...   134




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish