Farmasevtikada boshqaruv fanidan o‘quv-uslubiy majmua

Narxning farmasevtika marketingi strategiyasidagi roli
Farmasevtika bozori hajmiga ta’sir etuvchi omillariga: dori vositalarining narx-navo darajasi, aholi soni va uning ijtimoiy ahvoli, aholi migratsiyasi, madaniyat darajasi, shifokorlar soni, davolash usullari, yangi dori vositalarining paydo bo‘lishi kiradi.
Farmasevtika marketingining vazifalaridan biri dori vositalari bo‘yicha narx siyosatini ishlab chiqish, dori vositasi narx-navo omilining minimal darajada bo‘lishi, narx-navoning davolash sxemasiga ta’siridan iborat.
Farmasevtika firma miqyosida narx ikki xil rol o‘ynaydi. Bir tomondan, u reklamaga o‘xshab talabni rag‘batlantirish vositasi bo‘lsa, shu bilan birga ayni paytda u uzoq muddatli rentabellikning asosiy omili hamdir.
Shuning uchun, narx strategiyasini tanlashda xarajatlar va rentabellik bilan bog‘liq ichki cheklashlar ham, farmasevtika bozorining iste’mol qobiliyati va raqobatchi dori vositalarining narxlari bilan bog‘liq tashqi cheklashlarni ham hisobga olish lozim. Undan tashqari, narxlarga oid qarorlar, dori vositalari pozitsiyalashga oid qarorlar bilan va sotish strategiyasi bilan muvofiqlashtirilgan bo‘lishi kerak.
Dori vositalarining iste’mol qilishni to‘la qiymati. Ilgari aytib o‘tilganidek, iste’molchilarning, bemorlarning asl xarajatlari faqat to‘langan narx emas, balki ayirboshlash shartlari bilan ham belgilanadi. Bu xarajatlar egalik huquqining o‘tishidagi muayyan jarayonni, to‘lov tartibi, yetkazib berish shartlari va muddatlari, sotishdan keyingi dorixonani xizmat ko‘rsatishi va hakazolarni to‘liqligicha qamrab oladi. Ba’zi hollarda, masalan, agar sotish boshqa mintaqada bo‘lsa, iste’molchilar narxlarni dori vositalarining taqqoslash, muzokaralar olib borish va bitim imzolash jarayonida katta mablag‘lar sarflaydi. Xuddi shunga o‘xshab, agar bemorlarning talabi muayyan ishlab chiqaruvchiga mo‘ljallangan bo‘lsa va, u shu paytda yetkazib beruvchilarni almashtirsa, o‘tish xarajatlari uning uchun katta bo‘lishi mumkin. O‘tish xarajatlarining asosiy manbalari quyidagilardir.
1. Ishlab chiqarilayotgan dori vositalarini yetkazib beruvchining dori vositalariga moslashtirish maqsadida yangilash xarajatlari.
2. Dori vositalarini iste’mol qilish yoki undan foydalanish odatlaridagi o‘zgarishlar.
3. Foydalanuvchilarni o‘qitish yoki qayta tayyorlash xarajatlari.
4. Yangi dori vositalarini ishlab chiqarish uchun zarur bo‘lgan vositalariga ajratilgan investitsiyalar.
5. Qayta tashkil qilish va o‘zgarishlar bilan bog‘liq ruhiy muammolarga ketadigan xarajatlar.
O‘tish xarajatlari mavjud bo‘lganda iste’molchilar, bemorlar uchun real qiymat dori vositalarining sotish narxidan bir necha baravar yuqori bo‘ladi.
Dori vositalari narx bo‘yicha strategik qarorlarning muhimligi quyidagilardan iborat.
1.O‘rnatilgan narx – talabning darajasi va dori vositalarini sotishning hajmini aniqlaydi. Juda yuqori yoki narx dori vositalarining muvaffaqiyatiga ta’sir ko‘rsatishi mumkin.
2. Sotish narxi butun ish faoliyatining rentabelligini aniqlaydi, faqatgina foydaning darajasi emas, balki ri vositalarining sotish do hajmi orqali aniqlaydi. Dori vositalari narxning ma’lum bir darajada o‘zgarishi rentabellikka katta ta’sir ko‘rsatishi mumkin.
3. Sotish narxi dori vositalarining umumiy qabul qilinishiga yoki markazga ta’sir etadi va potensial sotib oluvchilarning, bemorlarning ko‘z oldida markaning imidjini tashkil etuvchilardan biri hisoblanadi.
Narx strategiyasi farmasevtika marketingining strategiyasini tashkil etuvchilari bilan o‘zaro bog‘liq bo‘lishi kerak. Narxning ichida dori vositalari pozitsiyasi mustahkamlaydigan dori vositalarini qadoqlash, rivojlanishi va reklama xarajatlari bo‘lishi shart.
Har bir farmasevtika firmaning maqsadi shundan iboratki, u o‘zining rentabelligini ta’minlash va foydaning katta hajmda kelishiga qaratiladi. Bu keng maqsadli turli yo‘llar bilan amalga oshirilishi mumkin.