Farmakologiya

Shilimshiqlar (Mucilago).  Ular ayrim shilimshiq saqlagan
o‘simlik preparatlarini (araviya va o‘rik yelimi), kraxmalni yoki
o‘simlik qismlarini (gulxayri ildizi) suvda eritish va ishlash bilan
tayyorlanadi.
Ular ichilganda me’da-ichak shilliq pardalarini turli
ta’sirdan saqlaydi. Shu sababdan mahalliy qitiqlovchi ta’sirga ega
bo‘lgan dori vositalari bilan og‘iz yoki to‘g‘ri ichak orqali
yuboriladi.
Rp.: Chlorali hydrates 1,0
Mucilagmis Amyli.
Aquae purificatae aa 50 ml
M.D.S. 1 marta klizma uchun.
Yumshoq dori shakllari
Yumshoq dori shakllariga surtmalar, pastalar, linimentlar,
shamchalar va plastirlar kiradi.
Surtmalar  (maz – Unguenta) sirtga qo‘llash uchun mo‘ljal-
langan yumshoq tarkibli dori shaklidir.
Surtmalarning asosiy tarkibidagi bir yoki bir necha dori
vositasi bir tekis tarqalgan bo‘ladi. Surtma asoslari terini qurib
qolishidan saqlaydi, yumshatadi, cho‘ziluvchanligini oshiradi.
Linimentlarning asosi sifatida moylar, moysimon moddalar,
spermatsit, moy kislotalar, yuqori molekular spirtlar, vazelin,

---

39
parafin, lanolin, asalari mumi, vazelin moyi, qoramoy, selluloza
efirlari, fitosterinlar, bentonit moyi ishlatiladi. Ko‘zga ishlatish
uchun mo‘ljallangan surtmalar yuqori darajada tozalangan
vazelindan tayyorlanadi.
Surtmalar massasiga qo‘yiladigan talablar:
 ko‘pchilik dori vositalari bilan mos bo‘lishi, kimyoviy va
biologik tomondan indifferent bo‘lishi;
 suyuqliklarni o‘ziga tortib olishi va tarkibidagi ta’sir etadi-
gan dori vositalari bilan oson va bir tekisda aralashishi, osonlik
bilan ularni ajrata olishi;
 mikroorganizmlar ko‘paya olmaydigan va surtilgan joyidan
oson ajraladigan bo‘lishi kerak.
Surtmalar retseptda 2 xilda yozilishi mumkin:
Rp.: Prednisoloni 0,05
Vaselini 10,0
M.f. unguentum
D. S. Ko‘z qovog‘i ostiga kuniga 2 marta qo‘yilsin.
                 #
Rp.: Ung. Prednisoloni 0,5 % – 10,0
D. S. Ko‘z qovog‘i ostiga kuniga 2 marta qo‘yilsin.
                 #
Rp.: Zinci oxydi 3,0
Bismuthi subnitratis 1,5
Vaselini ad 30,0
M. f. unguentum
D. S. Òeri yaralariga surtish uchun.
Bulardan tashqari tayyor holdagi – ofitsinal surtmalar
ma’lum.
Rp.: Ung. Hydrargyri oxydi flavi 10,0
D. S. Ko‘z qovog‘i chetiga surtish uchun.
Agar retseptda asos ko‘rsatilmagan bo‘lsa vazelin olinadi.
Surtma konsentratsiyasi ko‘rsatilmaganda esa A va B guruhiga
kiruvchi moddalardan tashqari 10% li surtma tayyorlanadi.