Farmakologiya

Yurak glikozidlarining tasnifi. Yurak glikozidlari ta’sir
kuchi davomiyligiga ko‘ra quyidagilarga ajratiladi:
— sekin, uzoq va kuchli ta’sir etuvchi glikozidlar;
— tez, qisqa va kuchli ta’sir etuvchi glikozidlar;
— o‘rtacha kuchli va ma’lum muddatli ta’sir etuvchi glikozidlar.
Sekin, uzoq va kuchli ta’sir etuvchi yurak glikozidlariga
digitalis preparatlari kiradi. Ular og‘iz orqali yuborilganda
qutblanmagan, liðofil xususiyatli bo‘lgani sababli me’da-ichak
tizimidan sekin-asta so‘riladi. Qonga o‘tgandan so‘ng plazma
oqsillari bilan bog‘lanadi. Òerapevtik samarasi 2—3 soatdan
keyin boshlanib, 8—12 soatdan so‘ng yuqori darajaga yetadi,
2 hafta ichida asta-sekin kamayib boradi. Bu guruh preparatlar
miokardga kuchli kardiotonik ta’sir ko‘rsatadi. Ular jigarda
metabolizmga uchrab, ko‘pchilik qismi buyraklar orqali sekin
chiqib ketadi. Bir qismi esa to‘qimalarda, miokardda yig‘ilib
qoladi. Digitalis preparatlari shu sababli kumulatsiya holatini
beradi (28-rasm).
27-rasm. Yurak faoliyatining zaiflashishida glikozidlarning
sistola va diastolaga ta’siri
(

)
.
Si
st
o
la
Di
asto
la

---

210
Òez, qisqa va kuchli ta’sir etuvchi yurak glikozidlariga
strofantin va korglikon preparatlari kiradi. Ular qutblangan
bo‘lgani uchun suvda yaxshi eriydi va bevosita venaga yuborish
uchun mo‘ljallangan. Shuning uchun ham ularning ta’siri tez
yuzaga chiqadi. Yuqori darajadagi ta’siri 1—1,5 soat ichida
boshlanadi. Umumiy ta’siri esa 4—5 soat davom etadi. Ular
plazma oqsillari bilan birikma hosil qilmaydi, jigarda meta-
bolizmga uchrab, buyrak orqali va ko‘proq safro bilan chiqib
ketadi. Kumulatsiya holatini bermaydi. Lekin bemorga berilgan
boshqa glikozidlarning kumulativ ta’sirini kuchaytirishi va
tezlashtirishi mumkin. Bu guruhga kiruvchi preparatlar,
ayniqsa, strofantin-K, qadimdan ishlatib kelinadi, ta’siri
bo‘yicha yuqori samarali dori preparati hisoblanadi. Har xil
kasallik sababli yurak faoliyatining o‘tkir va ayrim surunkali