Farmakologiya

Yengil uchuvchan suyuq narkoz moddalari. Bularga 2-chiz-
mada ko‘rsatilgandek efir, ftoretan, trixloretilen, metoksifluran
va xloretil moddalar kiradi.
Narkoz uchun ishlatiladigan efir modda dietil efir (C
2
H
5
OC
2
H
5
) g‘alati hidli, rangsiz suyuqlik, kuchli narkoz moddasi
hisoblanadi. Shu bilan birga u kam zaharli va narkoz ta’sir
doirasi esa kengroqdir (qondagi miqdori 80—140 mg %).
Narkoz ta’sir doirasi deb, narkoz moddasining narkoz
keltirib chiqaruvchi bo‘sag‘a dozasidan zaharli belgisini beruvchi
dozagacha bo‘lgan masofa (oraliq) tushuniladi.
Efir bug‘lari bilan nafas olinganda, og‘iz va yuqori nafas
yo‘llariga mahalliy ta’sirlantiruvchi ta’sir etishi natijasida shilliq
parda qonga to‘ladi (giðeremiya kuzatiladi) — qizaradi,
shuningdek, so‘lak va balg‘am ajralishi hamda bronxial bez-
larning sekretsiyasi birmuncha kuchayadi. Efir so‘lak va balg‘am
bilan me’daga tushar ekan, ko‘ngilni aynitib qustirishi mum-
kin.
Efir narkozi bir qator afzalliklarga ega. Narkozning bu
turi birmuncha bexatar, qulay, oddiy hisoblanadi va uni
boshqarib turish ancha oson. Lekin shu bilan birga yuqorida
qayd etilganidek, nafas yo‘llarini qattiq ta’sirlantiradi va narkoz
kuchi yuqori bo‘lmagani uchun narkoz davrini ancha uzoq
davom etadigan qo‘zg‘alish davridan keyin keltirib chiqaradi.
Efir narkozining narkoz davridagi konsentratsiyasi ichki
a’zolar (yurak, jigar)ga deyarli ta’sir etmaydi. Xloroformga
nisbatan xavfsiz (17-rasm).
Efir narkozining qo‘llanishiga monelik qiladigan kasalliklar:
o‘tkir bronxit, pnevmoniya, silning og‘ir shakllari, avjiga
chiqqan o‘pka emfizemasi, shuningdek, qon bosimi ko‘tarilib

---

127
turishi bilan davom etadigan yurak va qon tomirlar xastaliklari,
buyrak va jigarning og‘ir kasalliklari.