Фармацевтика таълим ва тадқИҚот институти “тасдиқлайман”

Retseptsiz savdo ishini tashkil qilish
O‘zbekiston Respublikasining 2016 yil 4 yanvardagi “Dori vositalari va farmatsevtika faoliyati to‘g‘risida” gi Qonunning 2 bob 6-moddasida “Retseptsiz beriladigan dori vositalari ro‘yxatini yiliga kamida bir marta tasdiqlanadi” deb belgilangan. Unga ko‘ra “SHifokor retseptisiz sotiladigan dori vositalarining ro‘yxati” muntazam ravishda “O‘zbekiston Respublikasida qayd etilgan dori vositalari va tibbiy buyumlar Davlat reestri” ga muvofiq ishlab chiqariladi va Sog‘liqni saqlash vazirligi tomonidan tasdiqlanadi, hamda Adliya vazirligida belgilangan tartibda davlat ro‘yxatidan o‘tkaziladi.
Sog‘liqni saqlash vazirligining 2018 yil 22 oktyabridagi “Retseptsiz sotiladigan dori vositalarining ro‘yxatini tasdiqlash to‘g‘risida”gi 50-sonli buyrug‘i Adliya vazirligida 2018 yil 12 noyabrdagi 3087-sonli davlat ro‘yxatidan o‘tkazildi. SHu munosabat bilan Sog‘liqni saqlash vazirligining 2017 yil 19 oktyabr “SHifokor retseptisiz sotiladigan dori vositalarining ro‘yxatini tasdiqlash to‘g‘risida”gi Adliya vazirligida 2017 yil 8 noyabr 2946-son bilan davlat ro‘yxatidan o‘tkazilgan 113-sonli buyrug‘i bekor qilindi.
YAngi ro‘yxatni shakllantirishda dori vositalar mono –va majmuaviy dori vositalarga ajratilgan. Mono dori vositalarga savdo nomidan qat’iy nazar bir komponentdan tashkil topgan dori vositalar xalqaro patentlanmagan nomi bilan kiritilgan. Majmuaviy dori vositalar ro‘yxati savdo nomi bo‘yicha tuzilgan.
O‘zbekiston Respublikasi Sog‘liqni saqlash vazirligining Dorixona sharoitida “Angro” mahsulotini qadoqlash, o‘rash, markirovka va realizatsiya qilish tartibi to‘g‘risidagi nizomni tasdiqlash haqida O‘zbekiston Respublikasi Adliya vazirligi tomonidan 2018 yil 31 oktyabrda ro‘yxatdan o‘tkazildi, ro‘yxat raqami 3082. Toshkent shaxar, 2018 yil 30 oktyabr, 51-son buyrug‘i tasdiqlandi. Dorixonalar tomonidan dori vositalarini saqlash, qadoqlash, o‘rash va markirovka qilish SanQvaM 0337-16-son “Dorixonalarni joylashtirish, jihozlash va ekspluatatsiya qilishning sanitariya qoidalari va normalari” bilan o‘rnatilgan talablarga javob beradigan xonalarda amalga oshiriladi.
OTC vositalar (Over the counten drugs) shifokor retseptisiz sotiladigan dori vositalar guruhidir. Buyukbritaniyada bunday dori vositalar ikki kategoriyaga bo‘linadi - faqat dorixona orqali sotiladigan (“ROM” guruhi – Phrmacy only medicines) va umumiy savdo tarmoq orqali sotiladiganlar (“GLS” guruhi – General sales list, ing )
Retseptsiz sotiladigan vositalar bozori 1970 yillarda AQSH, Buyukbritaniya va boshqa, G‘arbiy Evropa davlatlarida faol rivojlana boshlagan edi. OTC vositalar bozorini vujudga kelishini quyidagi asosiy sabablarini aytib o‘tish lozim:
- umumterapevtik tajribada ishlatiladigan vositalarni chiqarilish shakllari va assortimentlarini kengayishi (giyohvand bo‘lmagan analgetiklar, yallig‘lanishga qarshi nosteriod vositalar, vitaminlar, metabolizm stimullyatorlari, antatsid vositalar va boshqalar);
- tibbiy xizmatlarni, shifokorga tashrifni qimmatlashishi, tashhis qo‘yish, retseptlarni yozib berishga to‘lovlar va boshqalar;
- ijtimoiy umumta’lim darajasini o‘sishi va aholini bandligini, hamda shaxsiy sog‘liqqa bo‘lgan mas’uliyatni oshishi;
Turli davlatlarda retseptsiz sotiladigan dori vositalarga talablar turlicha, ammo ular orasida quyidagi farmakoterapevtik, ma’lumotli, iqtisodiy va informatsion talablarni ajratish mumkin (2 - rasm):