Farg`ona politexnika instituti

Ftoroplast – 4  yoki ftorolon – 4 nomi bilan yuritiladigan plastmassa bo`lib 
uning kimyoviy formulasi ( - SF
2
 – CF
2
 - )
n
. U amorf – krisstalli polimer hisoblanib 
250
o 
S  da  kristallarnish  tezligi  past  bo`lib  u  deyarli  mexanik  xossalariga  ta’sir 
ko`rsatmaydi,  shuning  uchun  ftoroplast  –  4  ni  yuqori  250
o
  S  haroratgacha  qizgan 
sharoitlarda  uzoq  muddat  ishlatish  mumkin.  Bu  material  327
o
  S  hararatda  erib, 
415
o
 S haroratgacha qizdirilganda parchalana boshlaydi. Materialning amorf fazasi 

---

yuqori  elastik  holatda  bo`lib  u  ftoroplast  –  4  ga    biroz  yumshoq  bo`lishligini 
ta’minlaydi. U juda past –269
o
 S haroratlarda ham  mo`urt bo`lmaydi. Ftoroplast – 
4 kislata, ishqorlarga, turli erituvchi va oksidlovchi moddalarga kimyoviy turg`un, 
u  suvda  namlanmaydi,  faqat  eritilgan  ishqor  va  metallar  va  atomar  ftor  ta’sirida 
parchalanishi  mumkin.  Ftoroplast  –  4  yuqori  antifriktsion  xossalarga  ega  bo`lib 
uning  ishqalanish  koeftsiyenti  juda  kichik  f  =  0,04    u  327
o
  S    haroratgacha 
o`zgarmaydi. 
Ftoroplast  –  4  ning  asosiy  kamchiligiga  sovuqdan  oquvchanligi,  150  –  250 
o
S haroratgacha qizdirilganda o`zidan inson organizmiga zararli taksik ftor gazlarni 
chiqarishi va qayta ishlash jarayoni murakkabligida. Ftoroplas – 4 dan asosan turli 
maqsadlarda ko`llaniladigan quvurlar, trubalar, sovuq suv uchun vintel jumraklari, 
nasos detallari, turli zichlagichlar,  radiotexnika detallari  va  ishqalanib  ishlaydigan 
podshipniklar tayyorlanadi.  
Ftoroplastning yana boshqa turlariga ftoroplast – 4D, u kichik ftoroplast – 4 
dan kichik makromolekulyar massasi va zarrachalar o`lchami bilan farq qiladi. Bu 
esa  unga  qayta  ishlash  jarayonini  osonlashtirish  imkonini  beradi.  Ftoroplast  –  42, 
bu  material  olovda  yonmaydi,  kimyoviy  turg`un,  undan  asosan  maxsus  kiyim  va 
shunga  o`xshash  narsalar  tayyorlanadi.  Ftoroplast  –  40  bu  material  yuqori 
qattiqlikka  ega  bo`lib  sovuqdan  oquvchanligi  yo`q,  ionlashtiradigan  yorug`lik 
nurlariga turg`un va yuqori texnologik xossalarga ega.  
Rasm  5  da  qutubsiz  termoplast  plastmassalarining  suv  singuvchanlik 
darajasini  ko`rsatuvchi  diagramma  keltirilgan,  jadval  1  da  esa  ularning  fizik-
mexanik xossalari 1 jadvalda keltirilgan. 
 
Plastik  massalar  deb:  bitta  suniy  ravishda  olingan  organik  polimerdan  yoki 
br-nechta  komponentli  shuning  bittasi  bog`lavchi  organik  polimer,  ikkinchisi  uni 
to`ldiruvchisi bo`lgan materialga aytiladi. Ular qizdirilganda (termoplastiklar kayta 
va  kayta,  termoreaktivlar  fakat  ilk  bora)  plastik  holatga  o`tish  qobiliyatiga  ega 
bo`ladilar.  Shundan  foydalangan  holda  ularga  bosim  ostida  turli  kerakli  shakillar 
beriladi va keyinchalik sovishi natijasida shu berilgan shaklni saqlab kolishadi.  

---

Materialdagi  bog`lovchi  komponentining  kelib  chiqish  tabiatiga  ko`ra 
shakllangan  plastik  massalar,  qayta  sovishi  natijasida  (termoplastik)  yoki  yana 
qizdirishni kuchaytirish natijasida qotishi amalga oshiriladi.