Farg’ona Politexnika instituti Qurilish fakulteti 1-20 biq guruh talabasi Imomaliyev ilhomjon “Qurilish materiallari va buyumlari” fanidan slaydi

Farg’ona Politexnika instituti Qurilish fakulteti 1-20 BIQ guruh talabasi

Imomaliyev ilhomjon “Qurilish materiallari va buyumlari” fanidan slaydi

Mavzu: Materiallarning mexanik xossalari

Reja:

• Materiallarning mexanik xossalari .
• Material deformatsiyalanishi.
• Plastiklik, mo’rtlik.
• Reloksatsiya, mustaxkamlik.

Materiallarning mexanik xossalari ularning tashqaridan ta’sir etadigan kuchlar ta’siriga, harorat, yog‘ingarchilik va boshqa omillar sababli vujudga keladigan zo‘riqishlarga bardosh berish, qarshilik ko‘rsatish qobiliyatlaridir.

Tashqi kuchlar ta’sirida material deformatsiyalanishi va yemirilishi mumkin. Bu kuchlarning miqdoriga qarab, materialda turli deformatsiyalar hosil bo‘ladi.

Elastik deformatsiya – materialning tashqi kuch ta’sirida o‘z shaklini o‘zgartirishi va kuch olingandan so‘ng avvalgi shaklni qayta tiklay olish xossasidir. Bu tiklanish to‘la bo‘lsa qaytar deformatsiya, qisman bo‘lganda esa qoldik yoki plastik deformatsiya deyiladi.

Materialning elastiklik chegarasi–uning turlicha deformatsiyalanish vaqtidagi eng katta kuchlanishdir; bu kuchlanishda qoldiq (plastik) deformatsiya sezilmaydi.

Juda kichik qiymatga ega bo‘lgan qoldiq deformatsiyani vujudga keltiradigan, eng kichik kuchlanishni shartli plastiklik chegarasi deyiladi.

Plastiklik deganda, materialning unga ta’sir qilgan kuchlar ta’siridan o‘z o‘lchamini va shaklini darz ketmasdan o‘zgartirish va bu ta’cir yo‘qolgandan so‘ng yana shu shaklida qolish xossasi tushuniladi. Bunday materiallarga qo‘rg‘oshin, po‘latning ayrim turlari, loy, qizdirilgan bitum va boshqalar kiradi.

Mo‘rtlik deb materialning tashqi kuchlar ta’sirida sezilarli deformatsiyalanmay bir onda yemirilish xossasiga aytiladi. Mo‘rt materiallarga tabiiy tosh materiallari, shisha, cho‘yan, sopol materiallari misol bo‘la oladi. Mo‘rt materiallarning cho‘zilishiga mustahkamlik chegarasi bilan siqilishiga mustahkamlik chegarasi bir-biridan keskin farq qiladi.

E’tiboringiz uchun raxmat!!!