Farg’ona politexnika instituti Kimyo texnalogiya fakulteti

Bizni qurshagan dunyoning yana bir muhim xususiyati –

• Bizni qurshagan dunyoning yana bir muhim xususiyati –
• Koinotda va uning barcha tarkibiy qismlarida yuz beradigan tinimsiz o‗zgarishlardir.
• Tabiatning o‗zgaruvchanligi falsafa paydobo‗lishidan ancha oldin yaxshi ma‘lum bo‗lgan, falsafa vujudga
• kelgach esa, masalalarning mazkur doirasi alohida o‗rganish predmet iga aylandi va vaqt o‗tishi bilan uning negizida
• falsafiy bilimlarning maxsus bo‗limi – dialektika yuzaga keldi.Uning (yaxlit ta‘limot sifatidagi) ildizlari qadimgi
• yunon falsafasiga, xususan «Hamma narsa oqib, o‗zgarib turadi», «Ayni bir daryoga ikki marta tushib bo‗lmaydi»
• kabi mashhur iboralar muallifi Geraklit ijodiga borib taqaladi. Shundan beri ob‘ektiv borliqning turli-tuman miqdor
• va sifat o‗zgarishlarini ifodalash uchun «harakat» va «rivojlanish» kategoriyalari qo‗llanilad. «Keng» ma‘noda
• umuman har qanday o‘zgarish haqidagi tasavvur sifatida talqin qilinadi. Harakatni umuman o‘zgarish sifatida
• tushunish harakat turlarining butun rang-barangligini uning muayyan bir turiga bog‘lash to‘g‘ri emasligi haqida
• ogohlantiradi va harakat shakllarining umumiy xususiyati va bir-biriga aylanish qobiliyatiga ishora qiladi.
• «Umuman o‘zgarish» deganda, bizning ular haqidagi fikr-mulohazalarimizdan qat‘iy nazar, ob‘ektiv mavjud
• bo‘lgan barcha o‘zgarishlar, turli jarayonlar nazarda tutiladi.

O‘z-o‘zidan harakat yo butun tabiatga, yo uning yuksak darajada uyushgan tarkibiy qismi – tirik organizm va

• O‘z-o‘zidan harakat yo butun tabiatga, yo uning yuksak darajada uyushgan tarkibiy qismi – tirik organizm va
• jamiyatga xos xususiyatdir. Qotib qolgan materiyaga mansub ayrim narsa yoki ob‘ektga nisbatan o‘z-o‘zidan
• harakat, o‘z-o‘zidan rivojlanish holati xos deb aytish o‘rinli emas. CHunki, ushbu ob‘ektni muayyan element
• sifatida o‘z ichiga olgan tabiat o‘z-o‘zidan rivojlanuvchi yaxlit tizim hisoblanadi.
• O‘z-o‘zidan harakat biron-bir narsaning unga ichdan (immanent tarzda) xos bo‘lgan omillar ta‘sirida
• o‘zgarish va rivojlanish jarayonlarini ifodalovchi kategoriya sifatida amal qiladi. «O‘z-o‘zidan harakat»
• tushunchasi butun borliqning substantsional negizi sifatidagi materiya harakat va o‘zgarish jarayoni yuz
• berayotganida o‘z faolligining pirovard sababi sifatida amal qiladi. O‘z-o‘zidan harakat shakli sifatidagi faollik
• sirtdan olib kirilgan tashqi kuch sifatida tushunilmasligi kerak. SHu munosabat bilan: «Bu qanday yuz berishi
• mumkin?», degan savol yaxshi rivojlanmagan, nodialektik tafakkur uchun ancha mushkul masala hisoblanadi.
• SHakllanish jarayonini qadimgi mashhur «panta rei» – «hamma narsa oqadi» ta‘rifida ifodalagan Geraklit
• an‘anasiga, shuningdek, nemis faylasufi F.Gegelga xos yetuk metodologiyaga ko‘ra, o‘z-o‘zidan harakatning
• manbai ziddiyat hisoblanadi.