Farg’ona politexnika insituti Energetika fakulteti 55-20E guruh talabasining “Muqobil energiya manbalari” fanidan tayorlagan taqdimot loyihasi

Farg’ona politexnika insituti Energetika fakulteti 55-20E guruh talabasining “Muqobil energiya manbalari” fanidan tayorlagan taqdimot loyihasi

TAYORLOVCHI: Umarova Mavluda

Mavzu : Kichik GES lar va ularning qurilish istiqbollari

Reja:

• Kichik GES lar
• Mini va Mikro GES lar
• Ularni istiqbollari

So'nggi paytlarda elektr energiyasi tariflarining o'sishi tufayli amalda bepul energiyaning qayta tiklanadigan manbalari tobora dolzarb bo'lib bormoqda.
Kichik GES yoki kichik gidroelektrostantsiya (SHPP) - nisbatan oz miqdorda elektr energiyasi ishlab chiqaradigan va quvvati 1 dan 3000
kVt gacha bo'lgan GES negizida qurilgan GES. Barcha mamlakatlar uchun kichik GESning umumiy qabul qilingan tushunchasi mavjud emas,
ularning o'rnatilgan quvvati bunday GESlarning asosiy xarakteristikasi sifatida qabul qilinadi.
Kichik gidro energetika. Hozirgi vaqtda GES larni kichik gidrostantsiyalar qatoriga kiritishning aniq mezonlari mavjud emas. Bizlarda quvvati 0.1 dan 30 MVt bo’lgan gidrostantsiyalarni kichik deb qabul qilingan, bunda turbinaning ishchi g’ildiragi diametrini 2 m gacha bo’lishi va birlik quvvati 0.1 MVtdan kam bo’lgan GESlar mikro GES kategoriyasiga kiritilgan.
Hozirgi vaqtda dunyoda gidroenergetika o’z taraqqiyoti tarixida uchinchi o’ramni boshdan kechirmoqda. Birinchi GESlarning qurilishi oldingi asrda boshlangan va ular ayrim zavod va qishloqlarni elektr ta`minotiga mo’ljallangan.
SHundan so’ng ularning qurilishi, kichik IES raqobatbardoshligi hisobiga, sekinlashdi. Kichik GES larning ommaviy qurilishining ikkinchi bosqichi 40
yillarning oxiri va 50 yillarning boshlariga to’g’ri keladi, bunda kolxozlar, sovxozlar, korxona va davlat tomonidan minglab kichik GESlar qurildi. 70 – 80
yillarda katta energetikaning yirik issiqlik, gidravlik va atom elektr stantsiyalar bazasida tez rivojlanishi hisobiga, minglab va yuzlab kichik GES lar foydalanishdan chiqarildi, konservatsiya qilindi.
Uchinchi rivojlanish bosqichida kichik GES lar, tabiatni asosiy energetic qurilmalarning yangi texnik darajasida, avtomatlashtirish va kompyuterlashtirish darajasida qayta tug’ilmoqda.
Mini gidroelektrostansiyalarning turlari
Suv g'ildiragi- bu suv yuzasiga perpendikulyar o'rnatilgan pichoqli
g'ildirak. G'ildirak oqimga yarmidan kamroq botiriladi. Suv pichoqlarni
bosib, g'ildirakni aylantiradi. Bundan tashqari, suyuqlik oqimi uchun
optimallashtirilgan maxsus pichoqli turbinali g'ildiraklar mavjud. Ammo bu uy qurilishi emas, balki zavodda ishlab chiqarilgan juda murakkab dizaynlar.
Kichik GES qurilishi
Kichik GES qurilishi quvvat bloki, suv olish moslamasi va boshqaruv elementlarini o'z ichiga olgan gidravlika blokiga asoslangan. Kichik GESlar qanday suv resurslaridan foydalanishiga qarab, ular bir necha toifalarga bo'linadi:
Kichik suv omborlari bo'lgan daryo yoki to'g'onga yaqin stantsiyalar; Daryolarning erkin oqimi energiyasidan foydalanadigan statsionar mini
GESlar; Turli suv xo'jaligi ob'ektlarida mavjud bo'lgan suv sathi farqlaridan foydalanadigan SHPPlar; Ko'chma mini GESlar konteynerlarda bosim hosil qilish sifatida ishlatiladi plastik quvurlar yoki moslashuvchan mustahkamlangan shlanglar.