|
FARG’ONA POLITEXNIKA INSTITUTI QURILISH FAKULTETI 10-20 GURUH TALABASI Axmadaliyev shoxazim va murodov toxirbeklarNING GEODEZIYA FANIDAN TAQDIMOTI. Reja: - 1 Teodalit siyomkasi.
- 2 Plan tuzish.
Teodolit — ochiq joylarda gorizontal va vertikal burchaklarni oʻlchashda ishlatiladigan koʻchma geodezik asbob. Burchaklarni oʻlchash, triangulyatsiya va poligonometriya ishlarini bajarishda foydalaniladi. Burchak oʻlchash ishlarida gorizontal yoʻnalishda G yoki 30" aniqlikda oʻlchaydigan T.lar qoʻllaniladi. Triangulyatsiya ishlarida (yer sirti holatini aniqlashda) aniqlik darajasi yanada yuqori (0,5" gacha) boʻlgan T.lardan foydalaniladi. Aniqlik darajasi yuqori boʻlgan T.lar universal T. deb ataladi. T.lar bilan ochiq joydagi vertikal burchaklar, masofalar hamda yoʻnalishlar, magnit azimutlarini ham oʻlchash mumkin. T.ning asosiy qismlari — koʻrish trubasi, gorizontal va vertikal doiralar. Gorizontal doira limb va adilakdan iborat. Vertikal doira 15° qiya burchaklarni oʻlchash uchun moʻljallangan. Yangi optik Tlar metall limbli Tlarga nisbatan ixcham, yengil va ishlatish oson. Teodalitlarlar tuzilishi, aniqligi va boshqa xususiyatlariga koʻra bir necha xil boʻladi (xisob qurilmali, optik mikrometrli, mikroskopli, indeksli va boshqalar). - Teodolit — ochiq joylarda gorizontal va vertikal burchaklarni oʻlchashda ishlatiladigan koʻchma geodezik asbob. Burchaklarni oʻlchash, triangulyatsiya va poligonometriya ishlarini bajarishda foydalaniladi. Burchak oʻlchash ishlarida gorizontal yoʻnalishda G yoki 30" aniqlikda oʻlchaydigan T.lar qoʻllaniladi. Triangulyatsiya ishlarida (yer sirti holatini aniqlashda) aniqlik darajasi yanada yuqori (0,5" gacha) boʻlgan T.lardan foydalaniladi. Aniqlik darajasi yuqori boʻlgan T.lar universal T. deb ataladi. T.lar bilan ochiq joydagi vertikal burchaklar, masofalar hamda yoʻnalishlar, magnit azimutlarini ham oʻlchash mumkin. T.ning asosiy qismlari — koʻrish trubasi, gorizontal va vertikal doiralar. Gorizontal doira limb va adilakdan iborat. Vertikal doira 15° qiya burchaklarni oʻlchash uchun moʻljallangan. Yangi optik Tlar metall limbli Tlarga nisbatan ixcham, yengil va ishlatish oson. Teodalitlarlar tuzilishi, aniqligi va boshqa xususiyatlariga koʻra bir necha xil boʻladi (xisob qurilmali, optik mikrometrli, mikroskopli, indeksli va boshqalar).
teodalit syomkasi dala o‘lchash ishlaridan boshlanib, uni bajarishda dastlab syomka tarmog‘i barpo qilinadi va u asosda joydagi tafsilotlar syomka qilinadi. Òeodolit syomkasi deyilishiga sabab, asosiy o‘lchash ishlari — gorizontal burchaklar va og‘ish burchaklari geodezik asbob — teodolit bilan bajarilishidir. Teodolit syomkasini bajarishda yopiq ko‘pburchaklar - Teodolit syomkasini bajarishda yopiq ko‘pburchaklar
- (poligonlar) tarmog‘i (10.1- a shakl) yoki ochiq ko‘pburchaklar
- tarmog‘ini hosil qiluvchi teodolit yo‘llari (10.1- b shakl) syomka
- tarmog‘i bo‘lib xizmat qiladi. Bu yo‘llar burilish uchi nuq-
- talarining o‘rni joyda mahkamlanadi va koordinatalari aniq-
- lanadi. Katta bo‘lmagan yer bo‘laklarini syomka qilishda esa
- yopiq ko‘pburchak (poligon) yoki ochiq ko‘pburchaklar (10.2-
- shakl) syomka asosi vazifasini bajaradi.
- Poligon o‘rta qismida joylashgan tafsilotlarni syomka qilish
- uchun poligon o‘rtasidan qo‘shimcha yo‘l o‘tkazilsa, unga diagonal yo‘l deyiladi
Plan- joy konturlari va relyefining kichraytirib, oʻziga oʻxshash holda, Yer sferikligini hisobga olmay qogʻozda tasvirlangan gorizontal proyeksiyasi. Topografik planda joyning predmet va konturlari monoepafik shartli belgilar bilan, relyef esa gorizontallar bilan tasvirlanadi. Topografik planda masshtab oʻzgarmas, konturlar tasviri esa, ularni joydagi holati (qiyofasi) bilan oʻxshashligini saqlagan boʻladi. Topografik plan 1:5 000, 1:2 000, 1:1 000, 1:500 masshtablarda, asosan, joyning topografii sʼyomkasini bajarish bilan yoki ayrim holatlarda xaritafafik materiallar asosida tuziladi. Plan- joy konturlari va relyefining kichraytirib, oʻziga oʻxshash holda, Yer sferikligini hisobga olmay qogʻozda tasvirlangan gorizontal proyeksiyasi. Topografik planda joyning predmet va konturlari monoepafik shartli belgilar bilan, relyef esa gorizontallar bilan tasvirlanadi. Topografik planda masshtab oʻzgarmas, konturlar tasviri esa, ularni joydagi holati (qiyofasi) bilan oʻxshashligini saqlagan boʻladi. Topografik plan 1:5 000, 1:2 000, 1:1 000, 1:500 masshtablarda, asosan, joyning topografii sʼyomkasini bajarish bilan yoki ayrim holatlarda xaritafafik materiallar asosida tuziladi. Joy planini turli usullarda tuzish mumkin. Bu usullardan biri qutbiy usul deb ataladi. Bu qanday usul eka Plan. Joy kichik bo‘lagining Yer egriligini xisobga olmay kichraytib, o‘xshash holda gorizontal tekislikka tushirilgan proeksiyasi plan deyiladi. Planda joy tafsiloti to‘la ko‘rsaqilib, joyning baland–pastligi (relefi) ko‘rsatilmasa, u kontur yoki tafsilot plani deyiladi. Planda joy tafsiloti bilan birga joy relefi ham tasvirlansa, u topografik plan deb ataladi.nligini ko‘rib chiqamiz. Etiboringiz uchun raxmat
Do'stlaringiz bilan baham: |
