Qayerda hosil bo`lishiga qarab sanoat, tijorat, bank, servis, agrobiznes va b. F. turlari mavjud. Qanday usul bilan hosil bo`lishiga qarab oddiy va ustama F.ga bo`linadi. Oddiy F. erkin — mukammal raqobat sharoitida ko`pchilik tadbirkorlar oladigan F.dir. Us t am a F.ni firmaning monopol mavqei, ya`ni tovarlar taklifining tanho yoki ozchilik firmalar qo`lida to`planishi yuzaga keltiradi. Monopol mavqe bozordagi hukmronlikni, ya`ni narxlarga ta`sir etish imkoniyatini beradi. Monopol firma narxlarni oshirish hisobidan ustama F. oladi. F. nima hisobidan yaratilishiga qarab normal, iqtisodiy va omad F.dan iborat bo`ladi. Normal F.ni tadbirkorlik qobiliyati yaratadi. Bu ishbilarmonlik uchun mukofot tarzida eng kam deganda malakali ishchi yoki mutaxassisning ish haqiga teng bo`lishi kerak, aks holda tadbirkorlik bilan mashg`ul bo`lish o`rniga yollanib ishlash ma`qul bo`ladi. - Qayerda hosil bo`lishiga qarab sanoat, tijorat, bank, servis, agrobiznes va b. F. turlari mavjud. Qanday usul bilan hosil bo`lishiga qarab oddiy va ustama F.ga bo`linadi. Oddiy F. erkin — mukammal raqobat sharoitida ko`pchilik tadbirkorlar oladigan F.dir. Us t am a F.ni firmaning monopol mavqei, ya`ni tovarlar taklifining tanho yoki ozchilik firmalar qo`lida to`planishi yuzaga keltiradi. Monopol mavqe bozordagi hukmronlikni, ya`ni narxlarga ta`sir etish imkoniyatini beradi. Monopol firma narxlarni oshirish hisobidan ustama F. oladi. F. nima hisobidan yaratilishiga qarab normal, iqtisodiy va omad F.dan iborat bo`ladi. Normal F.ni tadbirkorlik qobiliyati yaratadi. Bu ishbilarmonlik uchun mukofot tarzida eng kam deganda malakali ishchi yoki mutaxassisning ish haqiga teng bo`lishi kerak, aks holda tadbirkorlik bilan mashg`ul bo`lish o`rniga yollanib ishlash ma`qul bo`ladi.
Bundam F. xarajatlar tarkibiga kiradi, chunki tovarlar xarajatlarga teng narx bilan sotilganda ham tadbirkor daromad topadi va biznesni tashlab ketmaydi. Biznesni boshqarish kapital sohibidan menejerlarga o`tgan taqdirda normal F. ularga mukofot shaklida tegadi. Iqtisodiy F. xarajatlar bilan daromad o`rtasidagi farkdan iborat, uni kapital yaratgani sababli bu F. kapital egasiga tegadi. Omad F.si — bu F.ni bozor konyu`yunkturasidagi juz`iy o`zgarishlar yuzaga keltiradi. Bozorda talab vaktinchalik oshib, narxlar ko`tarilganda omad F.si hosil bo`ladi. Iqtisodiyotda tavakkalchilik F.si ham bor. Bu tavakkaliga ish qilgani uchun biznes egalariga tegadigan mukofot hisoblanadi. - Bundam F. xarajatlar tarkibiga kiradi, chunki tovarlar xarajatlarga teng narx bilan sotilganda ham tadbirkor daromad topadi va biznesni tashlab ketmaydi. Biznesni boshqarish kapital sohibidan menejerlarga o`tgan taqdirda normal F. ularga mukofot shaklida tegadi. Iqtisodiy F. xarajatlar bilan daromad o`rtasidagi farkdan iborat, uni kapital yaratgani sababli bu F. kapital egasiga tegadi. Omad F.si — bu F.ni bozor konyu`yunkturasidagi juz`iy o`zgarishlar yuzaga keltiradi. Bozorda talab vaktinchalik oshib, narxlar ko`tarilganda omad F.si hosil bo`ladi. Iqtisodiyotda tavakkalchilik F.si ham bor. Bu tavakkaliga ish qilgani uchun biznes egalariga tegadigan mukofot hisoblanadi.
Do'stlaringiz bilan baham: |