Farg’ona davlat universiteti pedagogika fakulteti bt va sti yo’nalishi iii-bosqich 319-guruh talabasi maxmudova gulfiyaning ona tili fanidan tayyorlagan mustaqil ishi

S.g . yigʻiq yoki yoyiq boʻlishi mumkin. Yigʻiq S.g . bosh boʻlaklardangina, yaʼni birgina predikativ sintagmadangina iborat boʻladi (Ish boshlandi. Ular kelishyapti); yoyiq S.g . bosh va ikkinchi darajali boʻlaklardan tashkil topadi, yaʼni uning tarkibida predikativ sintagma bilan birga boshqa sintagmalar ham boʻladi (Nizomjon opasining gaplarini chin yurakdan eshitib oʻtirardi)

• S.g . yigʻiq yoki yoyiq boʻlishi mumkin. Yigʻiq S.g . bosh boʻlaklardangina, yaʼni birgina predikativ sintagmadangina iborat boʻladi (Ish boshlandi. Ular kelishyapti); yoyiq S.g . bosh va ikkinchi darajali boʻlaklardan tashkil topadi, yaʼni uning tarkibida predikativ sintagma bilan birga boshqa sintagmalar ham boʻladi (Nizomjon opasining gaplarini chin yurakdan eshitib oʻtirardi)

Sodda gaplar grammatik asosiga ko‘ra ikki guruhga bo‘linadi (grammatik asos – bu ega va kesimdir):

• Sodda gaplar grammatik asosiga ko‘ra ikki guruhga bo‘linadi (grammatik asos – bu ega va kesimdir):
• Bir bosh bo‘lakli gaplarning grammatik asosida bir bosh bo‘lak mavjud bo‘ladi: Ota-onalarga yordam berdik.
• Ikki bosh bo‘lakli gaplarning grammatik asosida har ikkala bosh bo‘lak ham, ya’ni ega va kesim ham qatnashadi: Biz maktabga bordik.

Bilib oling. Bitta kesimlik belgisiga, mazmuniy va ohang tugalligtga ega bo'lgan gap sodda, ikki yoki undan ortiq sodda gapning o'zaro grammatik va mazmuniy munosabatidan tashkil topgan va ohang tugalligiga ega bo'lgan butuniik qo'shma gap sanaladi.

• Bilib oling. Bitta kesimlik belgisiga, mazmuniy va ohang tugalligtga ega bo'lgan gap sodda, ikki yoki undan ortiq sodda gapning o'zaro grammatik va mazmuniy munosabatidan tashkil topgan va ohang tugalligiga ega bo'lgan butuniik qo'shma gap sanaladi.
• Eslab qoling. Gap uchun muhim befgi kesimlikdir. Kesimlik belgisining miqdori gaplarni sodda va qo'shma gaplarga ajratishga asos bo'ladi.

Analitik formalar tarkibidagi ikkinchi qism-ko'makchi fe'llar vaqtincha o'z mustaqil ma'nosini yo'qotib yetakchi fe'l anglatgan ma'noga qo'shimcha ma'no qo'shadi.

• Analitik formalar tarkibidagi ikkinchi qism-ko'makchi fe'llar vaqtincha o'z mustaqil ma'nosini yo'qotib yetakchi fe'l anglatgan ma'noga qo'shimcha ma'no qo'shadi.
• Masalan: yoza boshladi, o'qiy boshladi fe'llari tarkibidagi yoza, o'qiy yetakchi fe'llar, boshladi esa ko'makchi fe'l bo'lib, harakatning boshlanganlik ma'nosini; yoza tur, yozib tur fe'llari tarkibidagi tur ko'makchi fe'li davomiylik, tugallanganlik, takroriylik ma'nolarini; yozib ko'r, aytib boq fe'llari tarkibidagi ko'r, boq ko'makchi fe'llari harakatning bajarilish imkoniyati ma'nosini ifodalaydi.