Farg’ona davlat universiteti Ijtimoiy-iqtisodiy fakulteti Kasb-ta’limi (iqtisod) yo’nalishi

Mafkuraviy tahdidlarga qarshi kurash usullari va vositalari

"Mafkuraviy taxdid" muayyan millat, jamiyat, davlatning tinchligi va barqaro rligiga qarshi qaratilgan, siyosiy va konstitutsion tuzumni zaiflashtirish hamda b uzishga yo’naltirilgan, shaxs va jamiyat xavfsizligi, ma‘naviy, mafkuraviy, ruhiy dunyosiga tajovuz qiladigan g’oyaviynazariy qarashlar va ularga asoslangan amal iyot majmuini ifodalaydigan tushunhadir. Uning mazmun-mo-hiyati, zararli oqibatlari va unga qarshi kurashish zarurligi O’zbekiston Respublikasi Birinchi Pre zidenti Islom Karimovning «Yuksak ma‘naviyat yengilmas kuch» asarida har tomonlama v a ishonchli dalillar asosida ko’rsatib berilgan. Ushbu asarda ta‘kidlanganidek, tili, dini, e‘tiqodidan qat‘i nazar, har qaysi odamning tom ma‘nodagi erkin bo’lib yashashiga qarshi qaratilgan, uning aynan ruhiy dunyosini izdan chiqarish maqs adini ko’zda tutadigan mafkuraviy, g’oyaviy va informatsion xurujlar bu boradagi tahdid va tajovuz hisoblanadi.Mafkuraviy tahdid va tajovuz vayronkor kuchlarning o’z moddiy, siyosiy ma nfaatlarini ko’zlagan holda har xil markazlar tomonidan biron bir mamlakatga nisbatan ichkaridan yoki tashqaridan turib, bevosita amalga oshi riladigan buzg’unchilikning muayyan shaklidir. Ular o’z maqsadlariga erishish uch un har qanday usullardan, odamlarning ruhiy hissiyotlari, milliy tuyg’ulari, har qa nday jamiyatda mavjud ijtimoiy-iqtisodiy mu-ammolardan, shuningdek, zamonaviy texnologiya, telekommunikasiya, OAV, Internetdan noxolislik bilan foydalanishga hara-katqiladi.Hozirgi davrda mafkuraviy tahdid deganda, aholining ayrim qatlamlari, ayniq sa, yoshlar ongi va qalbiga ta‘sir qilib, ularning qarashlarini o’zlariga ma‘qul yo’n alishda o’zgartirish, diniy ekstremizm, vayronkorlik, buzg’unchilik, axloqsizlik g’oyala-rini zimdan targ’ib-tashviq etib, singdirish kabi g’arazli maqsadlar ham anglanadi. Ma‘naviyatga qarshi qaratilgan har qanday tajovuz, tahdid o’zo’zidan mamlakatning milliy manfaatlari, jismonan va ma‘nan sog’lom avlod kelajagini ta‘minlash yo’li-dagi jiddiy xatarlardan biridir.

Mafkuraviy tahdid shakllari xilma-xil. Zero, tahdidchilar ko’pincha turli niqoblar, jozibali shior va g’oyalar niqobi ort ida ish ko’radi, turli-tuman usullardan foydalanadi. Bundai kuchlar ixtiyorida juda katta moddiy, moliyaviy resurslar va imkoniyatlar mavjud bo’ lib, ular puxtao’ylangan hamda davomli maqsadlarga xizmat qilmoqda. Hozirgi davrda dun yoning ayrim hududlarida ana shunday harakatlar natijasida katta yo’qotishlar yuz bermoqda, millatlarning ma‘naviy qadriyatlari, milliy tafakkuri va turmush t arzi izdan chiqmoqda, axloq-odob, oila va jamiyat hayoti, ongli yashash tarzi jiddiy xavf ostida qolmoqda. Eng yomoni, bunday mafkuraviy xurujlarning pirovard maqsadi odamni o’zi tug’ilib o’sgan yurti va xalqidan t onishga, vatanparvarlik tuyg’ularidan mahrum etishga, hamma narsaga loqayd bo’lgan shaxsga aylantirishga qaratilgan. Xudbinlik va loqaydlik, mahalliychilik , korrupsiya va manfaatparastlik, boshqalarni mensimaslik, hasad, sotqinlik sing ari illatlar ham ma‘naviy tahdid va tajovuzlar tarkibiga kiradi. Prezidentimiz ogohl antirgani kabi, hozirgi davrda turli eski va yangi goyalar kurashi har qachong dan ham ko’ra shiddatli tus olmoqsa. Rang-barang, ba‘zan birbiriga mutlaqo zid dunyoqarashlar siyosiy, milliy, diniy oqi mlar, mazhab va sektalar o’rtasidagi fikr talashuvlari goho bahsmunozara doir asidan chiqib, qonli to’qnashuvlar, ommaviy qirg’inlarga sabab bo’lmoqsa, oda mlar boshiga behisob qayg’u-kulfatlar solmoqda. Bu tortishuvlardan ko’zlangan asosiy maqsad —inson, avvalambor, yoshlar qalbini egallash, muayyan mam- lakat yoki mintaqadagi biror xalqning ongiga, uning sezgi-tuyg’ula- riga ta‘sir o’tkazish, uni o’z dunyoqarashiga bo’ysundirish, mafku-raviy jihatdan zaif va tob qilishdan iborat.Mafkuraviy tahdidlarga qarshi o’z vaqtida qat‘iyat va izchillik bilan kurash o lib borilmasa, turli zararli oqimlar O’zbekistonga ham shiddat bilan yopirilib kirish i, yoshlarni o’z girdobiga tortib ketishi, oqibatda ular ota-ona, el-yurt oldi- dagi burchi va mas‘uliyatini o’ylamaydigan, faqat bir kunlik hayot bilan yash aydigan egoist-xudbinlarga aylanib qolishi mumkin. Bizga mafkuraviy tahdid solishi mumkin bo’lgan ayrim tash-kilotlar o’rta asrlarda mavjud bo’lgan musulmon xalifaligini tiklash yo’lida faoliyat ko’rsatmoqda. Albatta, bundan o’n to’rt asr burungi voqelikni bugun amalda qayta tiklab bo’lmasligi ayon. Lekin ular ning niyati yagona mafkuraviy makon barpo etib, islom dinini siyosiylashtirish va shu asosda hokimiyatni qo’lga kiritib, hukmronlik qilishdan iborat.

Hozirgi davrdagi "erkin demokratiya" va turli "ochiq jamiyat modellari"ni ek sport qilish, jamiyat va davlat qurilishining "universal loyiha"larini tashqarida n tiqishtirish yo’li-dagi urinishlar ham mafkuraviy tahdid va tajovuz sifatida baholanmog’i lozim . Aslida, insoniyat tarixida barchaga birdek ma‘qul bo’ladigan boshqaruv mod eli hech qachon bo’ lmagan.Mafkuraviy tahdidning "ommaviy madaniyat" niqobi ostida axloqiy buzuqlik va zo’ravonlik, individualizm, egotsentrizm g’oyalarini tarqatish, shuning hiso bidan boylik orttirish, boshqa xalqlarning necha ming yillik an‘ana va qadriyatlar i, turmush tarzining mafkuraviy negizlariga bepisandlik, ularni qo’porishga qarati lgan shakllari ham mavjud. Hozirgi vaqtda axloqsizlikni madaniyat deb bilish v a aksincha, asl mafkuraviy qadriyatlar-ni mensimasdan, eskilik sarqiti deb qarash bilan bog’liq holat-lar taraqqiyot va yoshlar tarbiyasiga tajovuz qilmoqda. Mafkuraviy tahdid shakllarining aksariyati informatsion xu- ruj va uydirmalarni tarqatishorqali yuz bermoqda. Bugungi kunda tobora kuchayib borayotgan bunday xat arlarga qarshi doimo sergak, ogoh va hushyor bo’lib yashashimiz zarur. Bund ay tahdidlarga qarshi har tomonlama chuqur o’ylangan, puxta ilmiy asosda ta shkil etilgan, muntazam va uzluksiz ravishda olib boriladigan mafkuraviy tarbiy a bilan javob berish mumkin. Har birimiz mafkuraviy tahdidlarga nisbatan loqayd lik, beparvolik va beg’amlik illatidan xalos bo’lishimiz, xar bir fuqaro yurtim izda, jahonda sodir bo’layotgan har qanday voqea, hodisa, jarayonlar menga, mening taqdirimga bevosita daxldor deb hisoblamog’i darkor. Prezidentimiz ta‘-kidlaganidek, "Hozirgi o’ta murakkab bir zamonda xalqaro maydon- da sodir bo’layotgan jarayonlarning tub mohiyatiga yetib borish, ular haqida xol is va mustaqil fikrga ega bo’lish bugungi kunning eng dolzarb vazifasi, desak, hech qanday xato bo’lmaydi" Mafkuraviy tahdid o’z mohiyatidan kelib chiqib, eng avvalo, inson ongiga, t afakkuri va xulqatvoriga xavfxatar solmoqda. Inson ongi va qalbini vayronkor ha mda buzg’unchi g’oyalar bilan izdan chiqarishga harakat qilish mafkuraviy tax didning eng asosiy mazmunmohiyatini belgilaydi. Mafkuraviy tahdid muayyan jamiyat a‘zolarini yagona maqsad va muddaolardan chalg’itib, milliy mentalit etga mos kelmaydigan begona g’oyalar, fikrlar, maqsadlar va qarashlarni cheta n turib eksport qilish jarayonida o’zini yanada aniqroq namoyon qiladi.