Farg’ona-2019 umumiy pedagogika o’quv-uslubiy majmua

to‘g‘ri e’tiqodli bo‘lmoq;

kishilar bilan yaxshi munosabatda bo‘lmoq;

kishi o‘z ustida ishlamog‘i va o‘zini ibodat va itoatga chakirmog‘i
(34, 14 — b. Keyingi parchalar xam ushbu kitobdan olinadi).
Iymon daraxtga tenglashtiriladi va uning 60 dan ortiq shoxlari bor deb, iymon belgilari sanab o‘tiladiki, bularning xar biri inson ma’naviy qiyofasining mukammalaShuviga ta’sir etuvchi xislatlardir. Bular quyidagilardan iborat: «Qo‘li bilan va tili bilan o‘zgalarga ozor bermagan kishi musulmondir», «Uchta xislatni o‘zida mujassam qilgan kishining iymoni mukammal bo‘lg‘aydir (25 - bob)».
Xadislarda insonning ma’naviy kamolati mezoni, uning tafakkur doirasi, dunyoqarashining kengligi, ilmiy bilimlarni qay darajada egallagani, o‘z bilimi bilan atrofidagilarga, jamiyatga foyda keltiruvchi shaxs bo‘lib etishida muxim omil - bilim, deb ko‘rsatiladi. «Tolibi ilm qilish farzdir. Tolibi ilmgaxar bir narsa istig‘for aytadi, xatto dengizdagi baliklar ham». Bilimsizlik kishilarni nodonlikka olib keladi, ilmsiz jamiyatda esa jaxolat, razolat xukumronlik kiladi, deyiladi.
Xadislarda kishilarning bir - biri bilan do‘st, tinch - totuv yashash, muruvvatli, mehr - shafqatli bo‘lishi kerakligi xaqidagi g‘oya xam ilgari suriladi. Bular opa - singil, aka - uka va yaqin kishilarga, qo‘shnilariga yaxshilik keltiradi, bu yaxshilik ular o‘rtasidagi totuvlikni keltirib chiqaradiki, pirovardida tinch -totuv, farovonlikka asoslangan jamiyat taraqqiy etadi.
Xadislarda insoniy xislatlardan ezgulik, iffat, sabr -qanoat, Shukronalik kabi axloqiy sifatlar ulug‘lansa, isrofgarchilik, ta’magirlik, ochko‘zlik, nafsi xavoga, shaxvoniy xissiyotlarga berilish, baxillik, joxillik kabi ilatlar qoralanadi. Bunda yaxshi siyrat deganda yaxshi muomala, chiroyli xay’at - bu tashqi ko‘rinishni yaxshilab yurish, iqtisod - xar bir xatti - harakatlarda me’yorni ko‘zlash nazarda tutiladi. Shu bilan birga, xadislarda kishilarni baxillik va mol - mulkka xirs qo‘yishdan saklanish kerakligi, kelajakka umid xis - tuyg‘ulari ham ifodalanadi. «Birortangiz ekish uchun qo‘lingizda biror ko‘chatni ushlab turgan vaktingizda qiyomat bo‘lib qolsa-yu, qoyim bo‘lishdan ilgariroq uni ekib olishga ko‘zingiz etsa, albatta ekib ko‘ying», deyilgani ham xayotga, yashashga, kelajakka umid bilan karashga undaydi (33, 139-140 b.).
Xadislarda inson kamolatida eng muxim xislatlardan sanalgan insonning saxovatli bo‘lishga katta e’tibor berilgan. Saxovatli inson jamiyat taraqqiyotga xam katta hissa ko‘shadi, uningravnaqi uchun jon kuydiradi. Xadislarda odamlar ana Shu xislatlarga ko‘ra to‘rt guruxga ajratilgan:

1. 
   Allox Taolo bir bandaga mol bergan va ilm bergan. U bandaga berilgan molva ilmning tasarrufida taqvo qiladi va silai raxm qiladi. Ilmi va molidan Allox uchun xaq ajratadi. Bu eng afzal o‘rin.
   
2. 
   Bir banda bor. Allox unga ilm bergan, lekin, mol, bermagan. Lekin uning niyati to‘g‘ri. Agar Allox menga mol bersaydi, falonchiga o‘xshab sarf kilardim. BuShu niyatiga qarab teng ajr oladi.
   
3.