Фарғона политехника институти

 
 80
0
 
100
0

120
0

 
140
0 
Парманинг юқори бурчаги 
3-расм. Полиметилметакрилатда пармаланган тешик қирралари 
бўйлаб ѐриқларнинг пайдо бўлишига парма юқори бурчагининг 
таъсири 
 
4-расм. Қуймаполиэфирни пармалаш мобайнида олинган 
қириндиларнинг турлари: 
а–140
0
юқори бурчакли оддий парма. 
б– 140
0
ва 80
0
ли қўшалоқ чархли парма. 
в – кесувчи қиррали чархларга эга бўлган парма. 
1.1.2 Пармалаш усулларининг таъсир этиши. 
Пармаланган тешик сиртининг ташқи кўриниши пармалаш усулига боғлиқ 
равишда ўзгаради, яъни қирқиш тезлигининг бирликлари V= 1 мм/дақ ва парма 
бир марта айланишининг узатилиши s мм/айл.га боғлиқ бўлади. Битта кесувчи 
қиррага узатилиш кичик бўлса, қирқиш тезлиги юқори бўлса, пармалаш 
жараѐнинида ҳосил бўлувчи иссиқлик миқдори жуда ҳам юқори бўлади. Бунинг 
натижасида 
термопластлардаги 
тешкилар 
сиртлари 
эриб 
кетади, 

---

12 
реактопластлардагилари эса қизиб кетади, шаклнинг кучли даражада бузилиши 
рўй беради ҳамда тешикнинг ўлчам аниқлигига зарар етади.
Битта кесувчи қиррага кичик узатиш пайтида катта миқдорда иссиқлик 
ажралиб чиқади, тешик шакли бузилади ва сирт сифати ѐмонлашади (5-расм). 
Агар узатиш жуда катта бўлса, у ҳолда тирқиш қирралари атрофида кўп сонли 
ѐриқлар пайдо бўлиши мумкин.
5-расм. Полистиролда пармаланган тешик кириш қисми шаклининг 
бузилиши. (v=37,7м /дақиқа;s=50,6 мм /дақиқа;) 
Баъзан термопластларни совитишшсиз пармалашда тешик сирти ѐпишқоқ 
бўлиб қолади ва эриб кетади. Бироқ совитувчи суюқликни эҳтиѐткорлик билан 
танлаш зарур, негаки пармалашдан кейин ишлов берилган материалнинг 
кучланиши оқибатида тешик сиртикўп жойдан ѐрилиб кетиши мумкин. Масалан, 
керосинни совитувчи суюқлик сифатида қўллаган ҳолда полистиролни 
пармалашда улкан радиусли ѐриқлар пайдо бўлиши мумкин.