Фарғона политехника институти «бино иншоотлари қурилиши, геодезия, картография ва кадастр» кафедраси

Лойиҳалаш учун бошланғич маълумотлар
Фарғона шаҳрида қуриладиган тўрт қаватли ишлаб-чиқариш биносининг тўсинсимон плитали қобирғали қуйма темирбетон ораёпмасини ҳисоблаш ва конструкциялаш талаб қилинади. Бинонинг режаси ва қирқими 5-расмда келтирилган. Бино маъсулиятлилик даражаси бўйича II синфга мансуб.
Ораёпмага таъсир қиладиган вақтинчалик юкнинг меъёрий миқдори , шу жумладан юкнинг узоқ муддатли таъсир қиладиган қисми . Ораёпманинг барча элементлари учун синфи В20 бўлган оғир бетон қабул қилинган. Плитани арматуралаш учун синфи В_р - I бўлган сим ёки синфи А-III бўлган стерженсимон арматура (вариант сифатида), ёрдамчи ва бош тўсинлар, устун ва пойдевор учун синфи А-III ва А-I (кўндаланг ва монтаж арматура учун) бўлган арматуралар қабул қилинган.
Материалларнинг ҳисобий тавсифлари:
В20 синфидаги бетон учун (иш шароити коэффициенти бўлганда)
А-I синфли арматура учун - ;
А-III синфли арматура учун- (Ø 6...8 мм бўлганда) ва (Ø10...40 мм бўлганда);
Ø 5 ммли Вр-I синфли арматура учун - .


Плитани ҳисоблаш ва конструкциялаш
Ҳисобий оралиқлар ва юклар. Тўсинсимон плиталарни тенг тақсимланган юклар таъсирига ҳисоблаш учун ораёпма эни 1м бўлган, бош тўсинлар йўналиши бўйича жойлашган тасма ажратилади (1,б - расм). Ёрдамчи тўсинлар плита учун таянч ролини ўйнайди ва плита кўп оралиқли узлуксиз статик ноаниқ тўсин каби қаралади. Плитанинг конструктив схемаси 1,а - расмда келтирилган. Бунда деворнинг ички қиррасидан режа ўқларигача бўлган масофа (боғланиш) 200 мм қабул қилинган.
Плитанинг конструктив схемасига асосан унинг ҳисобий схемаси қабул қилинади. Плитанинг ҳисобий оралиқлари қуйидагича аниқланади: четки, биринчи оралиқ учун ҳисобий узунлик ёрдамчи тўсин қиррасидан плитанинг деворга киритилувчи таянч қисмининг ўртачасига бўлган масофага тенг:

ўрта оралиқлар учун – ёрдамчи тўсинлар қирралари орасидаги соф масофага тенг

Плитага таъсир этувчи доимий ва вақтинчалик юклар ҳисоби 1-жадвалда келтирилган. Эни 1м бўлган ҳисобий тасманинг 1м узунлигига таъсир этувчи юкнинг миқдори плитанинг 1м² юзасига таъсир қиладиган юк миқдорига тенг бўлиб, фақат ўлчов бирлиги (кН/м) бўйича фарқ қилади.

1-жадвал.
Ораёпмага таъсир этувчи юклар

Юк тури	Меъёрий юк қиймати кН/м^2	Юк бўйича ишонч коэф-фициенти	Бинонинг вазифа-си бўйича ишонч коэффициенти	Ҳисобий юк, кН/м
Доимий юк: а-бетон пол- б-иссиқлик сақлагич қатлам- в-темирбетон плита-	0,48 0,66 2,00	1,3 1,3 1,1	0,95 0,95 0,95	0,593 0,815 2,090
Жами доимий юк	3,14			3,5
Вақтинчалик юк (топшириқ бўйича олинади)	8,0	1,2	0,95	9,1
Тўлиқ юк	11,2			12,6

Ҳисобий зўриқишларни аниқлаш

Тўсинсимон плита кесимларидаги ҳисобий зўриқишлар бетоннинг пластик деформацияланиши натижасида қайта тақсимланиши эътиборга олиниб 2-расмда келтирилган ҳисобий схема бўйича аниқланади.

Плиталарни ҳисоблашда кўндаланг кучлар аниқланмаслиги мумкин, чунки бундай плиталарнинг қия кесимлари бўйича мустаҳкамлиги доим таъминланади.
Эгувчи моментларнинг энг катта қийматлари қуйидаги формулалар бўйича аниқланади:
1-оралиқда
.
“В” таянчда
.
Ўрта оралиқлар ва ўрта таянчларда
;
Контури бўйича тўсинларга бикр бириктирилувчи плиталарда горизонтал зўриқишлар ҳосил бўлганлиги сабабли оралиқ ва таянчлардаги эгувчи моментларнинг қиймати 20% га камайтирилади:
;