Faoliyatining nazariy asoslari

 
1-rasm. 
Turistik xizmatlarning oldi-sotdi jarayoni 
 
Mamlakatning katta qismida turistik biznes ko„p sonli tadbirkorlik 
faoliyatiga berilgan. Ular milliy qonunchilikka muvofiq tuziladi va 
Turistik xizmatlar
iste‟molchilari
( turistlar ) 
Turistik firmalar 
Turistik
xizmatlarni
ishlab
chiqaruvchi lar 

---

20 
faoliyat yuritadi. Ular o„rnatilgan standartlar, talablar, shartlariga qat‟iy 
amal qilishga majburdirlar.
Ta‟kidlash kerakki, turistik firmalar faoliyatida operatsiyalar hajmi 
va harakteri, bozordagi o„rni, faoliyat ixtisoslashuvi va turistik bozorning 
boshqa shartlari bilan bog„liq sezilarli farqlar ko„zga tashlanadi. Eng 
avvalo, turistik firmalar turoperatorlar
(turtashkilotchilar) va turagentlik (turagentlar)ga bo„linadi.
Turoperatorlar.
Ular turistik mahsulotlarni ulgurji sotuvchilar 
hisoblanishadi. Turoperatorlar turistik xizmatlar ishlab chiqaruvchilar va 
ularni chakana sotuvchilar o„rtasida bog„lovchi o„rinni egallaydi. 
Ommaviy turistik mahsulotlar (inklyuziv safarlar) yaratish uchun ular 
mehmonxona, restoranlar, transport korxonalari katta hajmdagi 
xizmatlarini sotib oladilar, ulardan belgilangan yo„nalishda guruh va 
individual sayohatlar uchun safar paketlarini shakllantiradilar.
Turoperatorlar uyushtirilgan turizmning bosh generatorlari hisoblanadi.
Ularning asosiy vazifasi bozor talablarini o„rganish va qondirishdan 
iborat. Ulgurji turfirmalarga o„z biznesini rivojlantirish uchun sezilarli 
moliyaviy vositalarni investitsiya qilishga to„g„ri keladi. Bu o„z savdo 
markazi va mahsulotning harakati, samarali sotish tarmog„i yaratish va 
boshqalar uchun zarurdir.
Turistik bozorning katta bo„lakligi, segmentatsiyasi va talabi 
tuoperatorlarning faoliyatini o„z mahsulotini aniq ixtisoslangan 
yo„nalishga qaratishiga zarurat tug„diradi. Tuoperatorlik faoliyatini 
asosiy ixtisoslashga yo„nalishlar hisoblanadi:

---

21 
1. Xorijiy turistlarni qabul qilish va xizmat ko„rsatishga 
ixtisoslashish. Bu faoliyat bilan shug„ullanuvchi turfirmalar qabul qilish 
bo„yicha turoperatorlar deyiladi. O„zlarining asosiy vazifalarini bajarish 
uchun ular:

mamlakatda 
mavjud 
turistik 
resurslarni 
va 
ulardan 
foydalanish, egallash, o„z mamlakati bo„ylab turistik turlar xususiyatlari 
haqida axborotlarni yaxshi bilishi;

o„z mamlakatida turizmning moddiy-texnik bazasi haqida 
axborotga ega bo„lishi, turistik xizmat ko„rsatuvchi korxonalar bilan 
ishchan aloqada bo„lish va xorijiy turistlarga xizmat ko„rsatish uchun 
ulardan foydalanish imkoniyatlari;

xorijiy turistlarni vizali qo„llab-quvvatlash, turfirma taklif 
etadigan mamlakatga safarlarni sotib olish huquqi (referens)ga ega 
bo„lish;

xorijiy turistik bozorda o„z mahsulotini sotish va 
harakatlanish kanallariga ega bo„lish.
2. O„z mamlakati fuqarolarini xorijga turistik safarga borishini 
tashkil qilishga ixtisoslashish. Bu operatsiyalar bilan shug„ullanuvchi 
turfirmalar yo„nalish bo„yicha turoperatorlar deyiladi. O„zlarinining 
asosiy funksiyalarini bajarish uchun ular:

o„z mamlakatida chiqish turizmi bozorida yaxshi o„ringa 
ega bo„lishi, o„z yurtdoshlariga xorijga turistik turlarni taklif etish 
va sotish imkoniga ega bo„lishi;

---

22 

o„z turistlarini xalqaro davlatlarga borishini ta‟minlash 
uchun xalqaro tashrifchilar (avia va avtotransport, temiryo„l va suv 
transporti) bilan mustahkam ishchanlik aloqasida bo„lish;

qabul qilinadigan xorijiy turistlarga sifatli xizmat 
ko„rsatish va vizaviy qo„llab – quvvatlashni ta‟minlash uchun qabul 
qilish bo„yicha chet el turoperatorlari bilan mustahkam sherikchilik 
munosabatlariga ega bo„lish;

turli mamlakatlarga turistik safarlar shartlari bo„yicha 
zarur axborotga ega bo„lish.