Фанваунингпайдобўлиши Ўзаросўзлашгандафансўзиникўпэшитамиз. Лекинфаннима?

структуртилшуносликдебюритилувчийўналишдунёгакелди.
Шубиланбирга,Ф.
деСоссюртилнибелгиларсистемасидебҳисоблайдивалингвистик
белгиларнингбошқабелгиларбиланумумийжиҳатларимавжудлигинитаъкидлаган
ҳолда,умуман,белгиларниўрганувчиалоҳидафантармоғи–семиологаябўлиши
лозимлигинибаёнқилади.Демак,тилшуносликҳамсемиология(
семиотика)фанлари
таркибигакиритилади.

---

Бизниқуршабтурганоламсистемавийхусусиятгаэгабўлганидек,оламнингбирузвий
қисмибўлганинсониятоламиҳамсистемадир.Аввало,инсониятоламиинсонларва
уларнингўзаромуносабатиданташкилтопади.Демак,инсониятниташкилэтганинсон
ўзиалоҳидаяшолмайди.Шахсбошқашахсларбиланмуносабатдаяшайди.Анашу
муносабатижтимоий,яъниинсонлармуносабатиданташкилтопганмуайянжамиятга
хосмуносабатларсаналади.
Ижтимоий,иқтисодий,сиёсий,ҳуқуқиймуносабатларниўрганувчифанларижтимоий
фанларҳисобланади.Маълумжамиятгахосиндивидларнингўзигахосруҳияти,бадиий-
эстетиколами,нутқийхусусиятикабижиҳатлариборки,бутомонларгуманитар
фанларнингтекширишобъектисаналади.
Ижтимоийфанларбилангуманитарфанларўртасидакаттатўсиқ,чегарамавжудэмас.
Айнибирфанҳамижтимоий,ҳамгуманитарфанларгаалоқадорбўлишимумкин.
Масалан,тилшуносликтилнингалоқавоситасисифатидагивазифасини,ижтимоий
моҳиятиниочишбиланижтимоийликхусусиятигаэгабўлса,муайяниндивиднутқининг
ўзигахосхусусиятлариниўрганишбилангуманитарликкасбэтади.Шунингдек,
психологияҳаминдивидуалшахсларпсихологиясиниўрганишбиланбиргаликда
жамиятгахосумумийпсихологияниҳамўрганади(
этнопсихология)
.Буэсаижтимоий
фанларбилангуманитарфанларўртасидаўзарозичалоқамавжудлигини,уларнибир-
бириданажратиббўлмаслигиникўрсатади.Шубоисҳариккитармоқбирлаштирилиб,
ижтимоий-
гуманитарфанлардебюритилади.
Ижтимоийфанлартаркибигафалсафа,мантиқ,иқтисодийназария,педагогика,
психология,тарих,адабиёткабибирқанчафанларкиради.
Тилшуносликвафалсафа
Ҳарқандайфанамалийбилишустигақўйилганназарийбилишгаасосланади.Билишэса
фалсафафанинингасосисаналади.НазарийфалсафаасосчисиКантунингўрганиш
предметинарсалар(
табиатважамият)эмас,балкиинсоннингбилишфаолиятиниилмий
текширишдан,инсонақлийфаолиятинианиқлашданиборатэканинитаъкидлаганди.
Фалсафаинсоннингўзмоҳиятинианглаши,борлиқнингтурлисоҳаларигаоидҳодисава
воқеаларҳақидауларнингтубмоҳиятиниифодалайдиганумумийхулосаларчиқариши
демак.Фалсафийтафаккуроламдагинарсаваҳодисаларнификрдаумумлаштириб,
ўзаробоғлиқликдаваривожланишдаўрганиш,уларнингмоҳиятиничуқурроқватўлароқ
билишдир.Фалсафанингмарказидаборлиқваунибилишмуаммосиётади.
Тилҳамборлиқдагикишиларнингалоқавоситасисифатидаинсонбилимигаберилади.
Шундайэкан,ҳарқандайфан,жумладан,тилшуносликҳамфалсафабиланузвий

---

боғланади.Барчафанларкабитилшуносликучунҳамуёкибуфалсафиййўналиш
тадқиқотметодологиясибўлибхизматқилади.
Тилшуноснингўзтадқиқотиюзасиданқандайхулосагакелиши,илмийҳақиқатниқай
даражадаобъективочибберишиунингқандайфалсафиййўналишгаасосланишига
боғлиқ.Шунингучунҳарбиртилшуносмуайянфалсафиййўналишгаасосланмоғилозим.
Масалан,ҒарбийОвруподаумумийтилшуносликнинготасиҳисобланувчиВильгельм
ГумбольдттадқиқотлариучунИ.
КантваГегельфалсафасиметодологикасосбўлиб
хизматқилди.
И.
Кантнингфалсафийқарашлари«Софақлтанқиди»,«Амалийақлтанқиди»ва«Ҳукм
қобилиятитанқиди»кабиасарларидаўзифодасинитопган.И.
Кантнингтаъкидлашича,