Fanni o‘qitishdan maqsad fitots noz yoki o‘simliklar jamoasi, fitots noz

Fenologik kuzatish vaqtini aniqlash.
Kuzatishlar har doim bir hil reja, bir
tizimda olib borilsagina uning ilmiy ahamiyati kattadir. Kuza-tish ishlari erta
bahorda har 5 kunda, keyinchalik har 10 kunda olib bo-rish kerak. Osimlik turi har
hil sharoitda fenafazalarining almashinishi o‘rganilinib, ular orasidagi farq
tushuntirilayotganda, albatta, bu ishlarga tabiatning boshqa hodisalarini taqqoslab,
bir vaqtda olib borish kerak. Masalan, harorat, tuproq namligini o‘lchash. Bu esa
fenologik kuzatish-larning asosiy sharti hisoblanadi.
O‘simliklarning fenologik fazalari.
O‘simliklarning o‘sishi bilan bog‘liq
bo‘lgan morfologik o‘zgarishlarni yozib chiqayotgan vaqtda, beshta fenologik faza
(fenafaza)ni ajratish kerak. Rivojlanishning bosh-lang‘ich fazasidagi o‘sishi va
oxiridagi mevalashdan keyingi o‘sishi ham, g‘unchalash, gullash, mevalash va
qurib qolish, ayrim o‘simliklar-da 6-faza, ya’ni tinim davri ham kuzatiladi.
A. P. Shennikovning taklifiga asosan, har qaysi faza o‘z nomining bosh harfi
bilan belgilanadi va yoziladi:
O‘sish - O‘;
Gullash - G;
Meva hosil qilish – MHQ;
O‘lish (qurish) - O‘
B. B. Alexin esa turli fenafazalarni alohida beigilar bilan belgilab yozishni
taklif qilgan:
- vegetatsiya (gullagunga qadar);
^
o‘simlik poya yoki gulpoya chiqargan, gulga kirib, dastlabki gullar hosil
bo‘la boshlagan;
O - o‘simlik to‘liq gullagan;
C -
o‘simlik gullab bo‘lgan;
+
- meva hosil bo‘la boshlagan;
#
- meva va urug‘lar etilib to‘kila boshlagan.
Fenologik kuzatishlarning natijalari daftar va blanklarda yozilgan bo‘ladi.
Agarda oldingizda o‘simlik turlarining mavsum davomidagi o‘si-shini
kuzatish va muhit omillari bilan bir vaqtda kuzatish, ishni birgalik-da olib borish
kabi maqsadlar qo‘yilsa, unda jadvallar tayyorlanib, fe-nospektr yoki egri
chiziqlarni chizish kerak.
Agar kuzatishingizning maqsadi turli geografik mintaqalarda bir xildagi
o‘simlik turlarining gullashi yoki meva hosil qilishi kabi vaqtla-rini taqqoslash
kerak bo‘lsa, fenoxarita tuziladi.
Fitotsenozning davriyligini b lgilashda o‘simliklarning hayot pro-s sslari,
ya’ni suv bug‘latishi, nafas olishi, tashqi muhitga moddalarni ajratishi,
kurtaklarning och ilishi, barglarning tuqilishi, gullashi, m va va
urug‘larningyetilishi, v
tasiya davrining tugullanishi kabi f nologik fazalar bilan
lgilanadi.