Fan/modul kodi

Xalqaro valyuta jamg'armasi
Xalqaro valyuta jamg'armasi (XVJ) jamg'armaga a'zo mamlakatlaming 
valyuta-kredit munosabatlarini tartibga solish va ularning to'lov balansi defitsitini 
qoplash uchun xorijiy valyutada qisqa, o'rta va uzoq muddatga kredit berish bilan 
shug'ullanadi. 
Jamg'arma BMTning rasmiy ixtisoslashgan muassasasi statusiga ega. U 
dunyo valyutasining institutsional asosi sifatida faoliyat yuritadi. XVJ BMTning 
1944 yil 1-22 iyulda AQShning Bretton-Vudse shahrida o'tkazilgan xalqaro 
valyuta-moliya munosabatlariga bag'ishlangan konferensiyasida ta'sis etilgan. 

---

306 
Konferentsiya XVJning Kelishuv moddalarini qabul qildi. Ushbu hujjat 1945 
yil 27 dekabrdan kuchga kirdi. Jamg'arma o'z faoliyatini 39 a'zo-mamlakat bilan 
1946 yil mayda boshladi, valyuta opertsiyalari faoliyati bo'yicha operatsiyalari 
1947 yil 1 martdan kuchga kirdi. Sobiq ittifoq Bretton-Vudse konferentsiyasida 
ishtirok etdi, biroq Janub va G'arb o'rtasidagi "sovuq urush" tufayli jamg'arma 
kelishuvlarini ratifikatsiya qilmadi. 
XVJga a'zo mamlakatlar soni 2004 yilda 184 taga yetdi. Jam-g'armaning 
bosh ofisi Vashingtonda joylashgan, shu bilan birga Bryussel, Parij, Jeneva va 
Tokioda ofislari, Nyu Yorkda BMT huzurida vakolatxonasi mavjud. 
XVJning asosiy maqsadi quyidagilardan iborat: 
> valyuta-moliya doirasida xalqaro hamkorlikni rag'bat- 
lantirish; 
>
a'zo-mamlakatlarda ishlab chiqarishni rivojlantirish, band-lilikning yuqori 
darajasini ta'minlash va aholining real daromadini oshirish maqsadida "xalqaro 
savdoni kengaytirish va uning muvozanatliligini ta'minlashga yordam berish"; 
>
"valyutaning barqarorligini ta'minlash, a'zo-mamlakatlar o'rtasida valyuta 
munosabatlari bilan bog'liq masalalarni hal etish" va raqobatbardosh muhitni 
ta'minlash maqsadida milliy valyutaning barqarorligini tushib ketishining oldini 
olish; 
>
a'zo-mamlakatlar to'lov balansidagi salbiy qoldiqni bartaraf etish maqsadida 
kreditlar berish; 
>
a'zo-mamlaktlar o'rtasida hisob-kitoblarni tashkil etishga yordam berish, 
shuningdek valyuta cheklovlariga barham berish. 
XVJning maxsus hisob-kitob valyutasi hisoblangan SDR (spetsialnыx prav 
zaimstvovanie-maxsus ayirboshlash huquqi) ning rasmiy kursi SDR savatchasiga 
kirtilgan valyutalar asosida aniqlanadi. Quyida XVJning SDR savatchasiga 
kiritilgan valyutalar va ularning ulushi haqidagi ma'lumotlar keltirilgan. 
Jadvaldan SDR savatchasida asosiy ulush AQSh dollari hissasiga to'g'ri 
kelganligini kuzatish mumkin, keyingi o'rinlarda Yevropa ittifoqiga a'zo 
mamlakatlarda amal qiladigan yevro pul birligi egallab turibdi. 

---

307 
XVJda ovozlar "tortilgan" tamoyilga amal qilib, a'zo-mamlakatlar ularning 
jamg'armadagi a'zolik badali miqdoridan qa'tiy nazar 250 "asosiy" ovozga ega 
bo'lib, har bir qo'shimcha ovoz uchun 100 ming SDR badal to'lanishi lozim.