Fanlari kafedrasi mashina detallari fanidan ma’ruzalar matni angren-2008

RASM- 1
RAM – 2

Afzalliklari: tuzilish sodda va xizmat ko’rsatish oson, shovqinsiz bir tekis aylanadi, ish jarayonida uzatish sonini o’zgartirish mumkin.
Kamchiliklari: ish yuzalarining tez va notekis eyilishi, val va tayanchlarga tushadigan siquvchi kuch qiymatining kattaligi, sirpanish xodisasining mavjudligi (E = 0.005 va ch 0.03), f.i.k. ning kichikligi (yopiq friktsion uzatmalarda)
H=0.80 x 0.93 ochiq friktsion uzatmalarda n=0.68 ch 0.86 U ish bajaruvchi detallarni bir-biriga siqib turish uchun qo’shimcha moslama kerak bo’lishi.

G’ILDIRAKLAR MATERIALLARI.

Friktsion g’ildiraklar materiali katta ishqalanish koeffitsentiga va elastik moduliga ega bo’lgan xolda, yoyilishga chidamli, hamda nam tortmaydigan bo’lishi kerak.

Ish sharoitiga bog’liq xolda po’lat, cho’yan, tekstolit, fibra, Charli, yog’och.
Rezina kabi materiallardan g’ildirak tayyorlanadi yoki ish yuzasi qoplanadi.
Fraktsion uzatmalarni hisoblash. Uzatish soni:

u  ^{n1 n} 2
_ D₂
D₁ (1  E)
 ^D2 .
D₁

Bu erda E= 0.005 ch 0.03 – sirpanishni xisobga oluvchi koeffitsent. O’qlararo masofa

A  ^D
 D_{2 } D_1 (u  1)

2 2


Etaklovchi g’ildirak diametri:

D  ^2a
ёки, D  (4  5)d ; d
 (130  150)³

¹ u  1
1 1 1

Etaklanuvchi g’ildirak diametri:

D  D, u 
2au _{; D}
 u  D (1  E)  D □u

² u  1
2 1 1

Uzatmaning ishga layoqatlilik sharoitidagi ishqalanish kuchi F ishq=fFr Bu erda – ishqalanish koeffitsenti: moylansa f= 0.04 / 0.005
Fr - sinuvchi kuch: moylanmasa f= 0.15 / 0.20 Uzatmadagi aylana kuch:
_{F } 2M
D₁

bundan
_{fFr } Tl(i  1)
a
ni topamiz va siquvchi kuchni aniqlash formulasi

quyidagi ko’rinishda yozishimiz mumkin.
_{Q } K □F
f
bu erda K –nagruzka koeffitsenti K= 1.25 - 1.5
Xulosa qilib shuni aytish kerakki, ko’p pog’onali uzatmalar bir turdagi uzatmalardan tuzilgan bo’lishi shart emas. Masalan tasmali, chervyakli va tishli uzatmalar birgalikda ko’p pog’onali bitta uzatmani xosil qilishi mumkin.

G’ildiraklarning eni
b  ^Q
 ^p

_ p_- uzunlik birligiga ruxsat etilgan bosim. N/sm
b_max  D
Mashinasozlikda uzatmalar kata ahamiyatga ega. Shuning uchun ularni o’rganish, yangi turlarini yaratish va mavjud turlarini takomillashtirish masalalariga katta e’tibor berilmoqda.

Mavzuga oid tayanch tushunchalar:

Energiya, ichki yonuv dvigateli, bug’ mashinasi, uzatma, mexanikaviy, elektrik, pnevmatik va gidravlik uzatmalar, friktsion, tasmali, tishli, chervyakli va zanjirli uzatmalar, variator.

Nazorat savollari?

1. 
   Avtomobillarning qaysi joylarida qanday uzatmalar ishlatilgan?
   
2. 
   Friktsion uzatmalar qanday mexanizmlarda qo’llaniladi.
   
3. 
   Kontakt sirt nima?