|
Амалий машғулот №16.
ТИШ ҚАТТИҚ ТЎҚИМАЛАРИНИ ЧАРХЛАШ БОСҚИЧЛАРИ ВА ТАМОЙИЛЛАРИ.
Назарий кисм
Тишларни чархлаш физик ва механик услубларга асосланган, систематик жараёнлар қаторидир. Тўғри чархлай олиш учун сабабчи тиш ва атрофидаги тўқималарда пайдо бўлувчи физик ва патологик клиникасини, яна пломба ашёсининг турли имкониятлари ва физик хусусиятларини ўрганиш керак. Буларнинг барчаси чархлаш услубларини аниқ ўзлаштириш омиллари ҳисобланади. Бу таянч билим ва маълумотларсиз, умумий даво асосини тушунмасдантишларни чархлашни тўғри ва еффектив баҳолаш, амалга ошириш мумкие емас.
Олдиндан тишларни чархлаш иборат бўлган, ҳар бири ўз навбатида бир неча қадамларга бўлинган. Чархлашни ҳар бир босқичи ва қадамини идеал бажаришни тўғри тушуниш керак. Баъзи ҳолларда чархлаш кетма кетлигини бузишга тўғри келади. Чархлашнинг босқичи ва қадамларини кетма кетлигини олиб борилса яхши натижага еришилади. Чархлаш амалиёти бўлтб ўрганилса, талабалар бу босқичларни осон ўзлаштиради. Бунинг учун талабаларга иккинчи босқичга ўтишдан олдин биринчи босқични тўлиқ маълумот бериш керак.
Чархлаш кетма кетлтиги
Бошланғич босқичлари:
1. Бошланғич шакли ва чуқурлигини аниқлаш
2. Мустаҳкамлик учун бирламчи шароит яратиш (бўшлиқ шаклининг бирламчи резистентлиги)
3. Ретенсия учун бирламчи шароит яратиш
4. Ишлашга шарт шароит яратиш
Якунловчи босқичлар:
5. Фиссура ва бўшлиқлқрдан ески пломба, емал қолдиқларини ва инфицирланган дентинни олиш
6. Пулпани ҳимоялаш
7. Ретенсия ва мустаҳкамлик учун шароит яратиш
8. Бўшлиқни ташқи деворларини шакллантириш
9. Чархлашни якунлаш: тозалаш, текшириш, герметизация
Юқорида айтилганидек, белгиланган ҳолатларда чархлаш босқичлари ўзгариши мумкин. Масалан, чуқур кариесда чархлашни бошланғич босқичида патологик жараён пулпага ўтмаслиги учун инфицирланган дентинни тўлиқ олиб ташлаш керак. Зарур бўлганда шу босқичдадаволовчи ёки ажратувчи таглик қўйиш, асосан, пулпани тўғридан тўғри ҳимоя қилшда қўлланилади. Кўп ҳолларда, биринчи босқичда кариозланган тўқимани, иккинчи босқичда инфицирланган дентинн олиб ташланади.
Кариес синфлари бўйича чархлаш ва улар учун керакли асбоблар кейинги бўлимларда тўлиқ келтирилган. Бу бўлимда нима учун чархлаш кераклиги, лекин қандай чархланиши келтирилган.
Реставрацияни адекват олиб бориш учун чархлашдан олдин барча шароитларни яратиш керак. Кўпгина пломба материаллари операцион майдон қуруқ бўлиши керак, бунда уларнинг физик хусусияти ошади. Нам ҳолатда бу хусусият пасаяди. Кўп ҳолларда операцион майдонни адекват изоляцияси учун коффердам қўлланилади.кўп врачлар коффердамни чархлашнинг бошланғич босқичида, яъни инфицирланган дентинни олиб ташлаш ва бўшлиққ иккиламчи ретенсион шакл бергандан кейин қўллашни тўғри деб ҳисоблашади.
Операцион майдон атрофидаги соғ тўқимани ҳимоялаш реставрациянинг асосий шарти ҳисобланади. Реставрацияда қўлланувчи асбобларни зарарли таъсири ва механик травмадан оғиз бўшлиғи шиллиқ қавати, лунж ва тилни ҳимоялаш керак. Барча олиб бориладиган ҳаракатлар тўқимада салбий реаксия келтириб чиқармаслиги керак. Милкни ҳимоялаш учун ретраксион ип ва понадан тўғри фойдаланиш, реставрация шаклини тўғри яратиш керак.
Аваллари реставрация четларида милк егатлари ҳосил қилинган, лекин бу зона иккиламчи кариес учун шароит яратади деб ҳисобланган. Лекин ҳозирги вақтда милк егати иккиламчи кариес ривожида резистентлиги йўқлиги аниқланди. Бунда милк тўқималари милк егатидаги пломба ашёсига нисбатан негатив таъсири борлиги аниқланди.шунинг учун ҳам реставрация чегараси милкусти соҳасигача бўлиши кераклиги тавсия етилади. Милк тўқимаси қанча кам реставрация билан контактда бўлса, шунча кам зарарланади. Шу билан бирга реставрация милост соҳада кам бўлишида тиш тўқимасини мустаҳкамлиги сақланиши аҳамияциз. Реставрация вақтида ва ундан кейин тиш атроф тўқимаси ҳолати кейинги бобда келтирилган.
4.7.1. Чархлашнинг бошланғич босқичи
Юқорида айтилганидек, чархлаш бошланғич босқичида бўшлиқни кенгайтириш ва уни деворини чархлаш кариоз бўшлиқ билан ишлаш учун керакли чуқурлик яратиш (ёки дефект соҳасида), соғлом тўқимага етиш учун (қуйидагилардан ташқари, пулпар ёки аксиал девордан инфицирланган дентинни олиш), чайнов босими тиш ўқи йўналиши бўйича борганда, тиш синиши ва реставрацияни дарз кетишини олдини олиш ва пломба ашёсига ретенсия яратиш (В синф). Бўшлиқ фиссура ва чуқурлик соҳаларида 0.2 мм дан чуқур бўлмаслиги (олтин фалгали реставрацияда 0.5 мм), силлиқ юзаларда 0.2-0.8 мм (илдиз юзасида бўшлиқ расм 4.1).биринчи босқични яхши олиб бориш иккинчи босқич учун яхши шароит яратади.
1 босқич дастлабки шакл ва чуқурлик яратиш.
Таъриф. Биринчи босқич-(1) чархлаш чегараси ва бўшлиқ чеккаларини шакли ва охирги кўриниши бир бирига мувофиқ бўлииш керак. (2) якуний чархлаш пулпа чуқурлигидан ЕДСгача ёки илдиз юзасигача.1
Чархлашда принципларга амал килиш зарур, уларга риоя килинмаса, нафакат пломба куйиш учун зарур булган бушликни яратиш, балки унинг ишончли фиксациясини таъминловчи чархлаш максадига эришиш мумкин эмас.
Шаклланган бушлик тушунчасига куйидаги элементлар киради: кирралар, деворлар, бурчаклар, туб. Бушлик деворлари коронканинг юзасига боглик холда номга эга. Параллел осилиб турувчи деворлар орасидаги бурчаклар пломбировкалаш материалининг асосий фиксация элементлари хисобланади. Бушликнинг туби деб, кариозли бушликнинг локализациясидан катьий назар тишнинг пульпага каратилган юзасини хисоблаш кабул килинган.
Кариозли бушликни чархлашнинг асосий принциплари XX асрнинг бошларида америкалик тиш шифокори Ж.Блэк томонидан формулировка килинган булиб, унинг асосида кайта тикланувчи материалнинг ишончли фиксациясини таъминловчи ва иккиламчи кариозли жараённинг олдиниолувчи икки асосий холат «Ретенция» ва «Резистенция» ётади.
Do'stlaringiz bilan baham: |
