Fanidan qisqacha konspekt

10.3. Investitsion loyihalarni baholash muammolari 

 

Hozirda Uzbekiston Respublikasi hududida ishlab turgan chet ellik tashkilotlar 

vakolatxonalarining biznesga texnikaviy yordam berish va qo’llab-quvvatlash 

salohiyatidan tuliqrok foydalanish imkoniyatlari mavjud. Masalan, nemis iqtisodiyoti 

vakolatxonasida zamonaviy ishlab chiqarish texnologiyalari, uskunalar ishlab 

chikaradigan firmalar rekvizitlari buyicha axborotlar olish mumkin. Bundan tashqari, 

katta ekspertlar jamiyati marketing sohasi, iqtisodiyotning turli tarmoqlaridagi ishlab 

chiqarish menejmenti buyicha nemis mutaxassislarining bepul maslahatlarini tashkil 

etadi. GTZ, ICE, TIKA, JICA va xokazolardagi xuddi shunga uxshash 

mutaxassislarning moliyaviy va tashkiliy yordamlaridan foydalangan holda chet elda 

eksport mahsulotini reklama qilish va olg’a siljitish buyicha ko’rgazmalar, 

shuningdek o’quv seminarlari tashkil etish mumkin.  

Loyihani baholashda ushbu loyihani taklif etuvchi kompaniyaning moliyaviy-

iqtisodiy tahlili zaruriy komponent bo’ladi.  Kompaniyaning  layoqati va 

barqarorligiga ishonch hosil qilgandan keyingina loyihaning o’zini tahlil qilish va 

uning moliyalash to’g’risida qaror qabul qilish mumkin bo’ladi. 

 Investitsiya kiritish asosida  kelajakda foyda olish ko’zda tutiladi. Buning uchun 

albatta, puxta o’ylab ish tutish lozim. Dastlab investitsiya kiritish loyihasi tuzib 

olinishi shart. Har qanday loyiha tuzish asosida albatta, bir qancha fikrlar majmuasi, 

nazariy yoki amaliy tadqiqotlar asosida malakali konstruktorlarni yangi mahsulot va 

texnologiyalarni yaratishga undaydi. 

Investitsiyaviy izlanishning oraliq farq darajalari doim shartli belgilanadi. 

Investitsiyalashtirishdan oldingi kuzatish ishlarini olib borish uchun kapital 

qo’yilmaning umumiy qiymatidan 0,8%-5% gacha ajratiladi. Investitsiyallashdan 

---

42 

 

oldingi bosqichni muddatini aniq belgilash juda  murakkab bo’lib bu 

loyihalashtirishga bog’lik bo’ladi. 

Loyihalarni investitsiyalash jarayoni davomida korxona aktivlari ya’ni, o’z 

mablag’lari shakllanib boradi. SHu bilan birga boshqa korxonalar bilan mahsulotlar 

yetkazib berish bo’yicha shartnomalar tuzilib boradi, ishchi xizmatchilarni ishga 

qabul qilish jarayoni boshlab yuboriladi 

Investitsiyadan foydalanish jarayonida loyihaga quyilgan investitsiyadan kelgan 

samaradorlik belgilanadi.  

Bu jarayonda quyidagi ishlar amalga oshiriladi: 

-ishlab chiqarilgan mahsulotni sertifikatsiyalash; 

-broker va diller aloqalarini tashkil qilish; 

-loyihani iqtisodiy ko’rsatkichlari monitoringini o’tkazish. 

Har qanday investitsiyani loyihalashtirish ma’lum bir darajadagi bilim va 

ko’nikmalarni talab etadi. SHu o’rinda aytish joizki, har qanday investitsion loyihani 

samaradorligini aniqlash uchun bu loyihani qanday fikr asosida tuzilganiga, uning 

muddatiga, investitsiya miqdoriga va inflyatsiyaning darajasiga e’tiborni qaratish 

lozim. Bu bilan biz investitsiya jarayonida uchraydigan bir qancha muammolarni 

oldini olgan bo’lamiz.